- Model je izrađen u skladu sa Zakonom o putevima i prati praksu modernog upravljanja saobraćajnom infrastrukturom, a njegova primjena treba da doprinese većoj bezbjednosti, boljoj evidenciji i efikasnijem praćenju održavanju puteva na lokalnom nivou - navodi Zajednica opština Crne Gore (ZOCG).
Prema Modelu, lokalne samouprave dobijaju jasnu strukturu za razvrstavanje puteva.
- Putevi se dijele u dvije osnovne kategorije: opštinske puteve, što obuhvata lokalne puteve i ulice u naseljima, i nekategorisane puteve u opštoj upotrebi. Na ovaj način se uvodi jedinstven sistem koji razlikuje putne pravce prema njihovoj namjeni, značaju i funkciji unutar saobraćajne mreže - ističe ZOCG.
Dokument, dodaju, propisuje i precizne kriterijume za utvrđivanje kategorije puta.
- Primarni kriterijumi odnose se na društveni, privredni, kulturni, turistički, kao i istorijski značaj puta, dok sekundarni obuhvataju saobraćajno opterećenje, povezanost sa drugim putnim pravcima i opštinama, kao i povezanost sa većim naseljima i objektima od javnog interesa. Ovakav pristup omogućava da kategorizacija ne bude samo formalna odluka, već rezultat analize realne funkcije puta i njegovog značaja za zajednicu - navodi ZOCG.
Posebno je, kažu, definisan i postupak prekategorizacije, odnosno uslovi pod kojima nekategorisani put može biti svrstan u kategoriju lokalnih puteva.
- Propisano je da takav put mora ispunjavati minimalne tehničke standarde – posebno u pogledu širine kolovoza i ukupnog tehničkog stanja. Potrebno je obezbijediti i prateću dokumentaciju, uključujući elaborat puta i dokaz o riješenim imovinsko-pravnim odnosima. Tek nakon ispunjavanja svih kriterijuma, put može biti uvršten u opštinsku putnu mrežu. Cilj ovakvog pristupa je da se izbjegnu nesporazumi oko vlasništva i odgovornosti, kao i da se obezbijedi da u putnu mrežu ulaze samo putni pravci koji ispunjavaju minimalne standarde bezbjednosti - dodaje se.
Model uvodi i precizna pravila za obilježavanje puteva.
- Svaki put dobija oznaku koja jasno definiše njegovu kategoriju – „L" za lokalne puteve, „U" za ulice u naseljima i „N" za nekategorisane putne pravce. Pored oznake, tabele treba da sadrže i dužinu puta, što će korisnicima omogućiti bolje snalaženje, ali i dati lokalnim samoupravama alat za transparentnije planiranje i upravljanje infrastrukturom - navodi ZOCG.
Jedna od najznačajnijih segmenata Modela je obaveza sistematskog vođenja evidencije.
- Svaka opština bi, prema ovom Modelu, trebalo da registruje sve opštinske i nekategorisane puteve, u elektronskoj i papirnoj verziji. Evidencija mora sadržati sve ključne podatke: naziv i tok putnog pravca, vrstu kolovoza, dužinu, datum kategorizacije, kao i sve naknadne izmjene. Ovaj instrument bi trebalo da postane osnov za dugoročno planiranje, održavanje i finansiranje putne infrastrukture, posebno u kontekstu budžetskog planiranja i pripreme projekata - ističe ZOCG.
Kada dođe do prekategorizacije nekog puta u lokalni, opština, dalje objašnjavaju, preuzima i punu odgovornost za njegovo održavanje.
- To obuhvata redovno, tekuće i investiciono održavanje, čime se jasno definiše finansijska obaveza lokalne vlasti. Ovakva odredba doprinosi transparentnosti i sprečava situacije u kojima se ne zna ko je nadležan za određeni putni pravac - ističe ZOCG.
Model odluke pripremljen je kao praktičan alat koji opštinama može uštedjeti vrijeme, smanjiti rizik od pravnih nesigurnosti i doprinijeti kvalitetnijem upravljanju infrastrukturom.
- Lokalnim samoupravama ostavljeno je da dokument prilagode specifičnostima svog područja, ali i da kroz primjenu zajedničkih standarda doprinesu ukupnom unapređenju putne mreže u Crnoj Gori - navodi ZOCG..
Zajednica opština poziva sve opštine da koriste Model odluke kao referentni. Kako ističu, usvajanje i dosljedna primjena modela može biti jedan od ključnih koraka ka modernijem, sigurnijem i efikasnijem upravljanju lokalnim putevima u državi.
