Razlozi nepodnošljivog položaja značajnog broja penzionera su brojni i neophodne su korjenita reforma penzionog sistema i promjena Zakona, ocijenili su iz Udruženja penzionera Crne Gore – Za život dostojan čovjeka, koje se obratilo premijeru Milojku Spajiću.
Iz te nevladine organizacije (NVO) kazali su da, prema zvanično dostupnim podacima, Crna Gora po indeksu siromaštva zauzima neslavno 34. mjesto u svijetu, zajedno sa grupom zemalja iz Afrike, Azije i Južne Amerike.
Oni su rekli da su samo četiri evropske države ispred Crne Gore – Moldavija, Ukrajina zahvaćena ratom, Turska i Bosna i Hercegovina, koja se nalazi na 18 mjestu.
Iz Udruženja penzionera naveli su da je saopštenje Monstata iz oktobra ove godine, koje se tiče materijalne i socijalne deprivacije, pokazalo da 13,9 odsto građana ne može sebi priuštiti adekvatno zagrijavanje stana.
Prema njihovim riječima, pokazalo se da 63,9 odsto ispitanih ne može sebi priuštiti sedmicu godišnjeg odmora, da 59,6 odsto ne može priuštiti neočekivan finansijski trošak i da 30,6 odsto ispitanih kasni s plaćanjem obaveza.
„Drugo, brojni su razlozi koji su rezultirali nepodnošljivim položajem značajnog broja penzionera, pri čemu njih oko 40 hiljada (udvostručen broj tokom prošle godine) prima minimalnu penziju“, kaže se u saopštenju.
Navodi se da time mogu podmiriti tek polovinu minimalne potrošačke korpe.
„Pri tome, za razliku od podataka Monstata, imamo u vidu podatke koje je objavila najpoznatija svjetska agencija za praćenje troškove života po pojedinim zemljama “Numibeo”, koja u posljednjem izvještaju koncem drugog kvartalu ove godine, navodi da je taj iznos na mjesečnom nivou za četvoročlanu porodicu u Crnoj Gori 2.311 eura, a po pojedinom članu 752 eura“, kaže se u saopštenju.
Iz Udruženja penzionera rekli su da su starosne i prevremene penzije skoro upola niže u odnosu na izdvojene doprinose tokom radnog vijeka, jer se ta penziona sredstva dijelom nenamjenski koriste za socijalni karakter davanja (beneficirani radni staž, invalidnine, porodične penzije) za šta nijesu obezbijeđeni posebni izvori sredstava.
Kako su naveli, umjesto da su u visini plate ili bar 80 odsto prosječne plate, prosječna penzija je 50 odsto prosječne neto plate, odnosno 43 odsto prosječne bruto plate.
„Četvrto, ono što položaj penzionera posebno usložnjava je kada je riječ o funkcionisanju Fonda PIO, radi se o nepoštovanju Zakona, ako o zakonu uopšte možemo govoriti kada je riječ o ponašanju njegovih čelnika, bolje reći “odlukama” koje donose, pri čemu se ne ustručavaju da nam bez naše saglasnosti oduzmu i dio ličnih primanja“, kaže se u saopštenju.
Iz Udruženja penzionera Crne Gore – Za život dostojan čovjeka rekli su da se povodom toga i zamjenica Ombudsmana prije dvadesetak dana našla za shodno da reaguje i ukaže na nezakonito ponašanje.
„Po nama, takvo ponašanje je logična posljedica 2 činjenice da direktor Fonda PIO “troši” već četvrti po redu VD mandat, s tim da istovremeno ključne odluke donosi već duži period vremena nekompletan UO, pri čemu je potpisuje “predsjedavajući”, dakle lice ili funkcija koja nije predviđena Statutom Fonda, član 14; gdje se, između ostalog, kaže da “predsjednik potpisuje akta koja donosi Upravni odbor”“, navodi se u saopštenju.
Iz te NVO rekli su da su na taj nestatutaran način donošenja odluka već ranije u saopštenjima upozoravali čelnike Fonda PIO, Vladu, odnosno njenog predsjednika, ministra finansija, Državnu revizorsku agenciju, CDA i druge.
„Peto, i začudo, čak su i sami čelnici Fonda PIO i predstavnici pojedinih državnih organa više puta ukazivali na, kako su kazali, “neprilagođenost” Zakona““, kaže se u saopštenju.
Iz Udruženja penzionera Crne Gore – Za život dostojan čovjeka rekli su da se u stvarnosti radi o pravom matematički nelogičnom kuriozitetu, koji se desio izmjenama i dopunama Zakona o Fondu PIO iz decembra 2021. godine.
„Gdje se predviđaju kvartalna usklađivanja, a istovremeno se navode svega tri ključna datuma kada se usklađivanje penzija vrši, i to 1. januar, 1 maj i 1.septembar“, naveli su iz te NVO.
To je, kako su dodali, takođe bio predmet njihovih ranijih saopštenja za javnost.
Oni su kazali da je jasno da je tim nastao istinski „pravni kumbulj“, tako da se ne vidi na koji se period mjeren kvartalima usklađivanje odnosi i koje mjesece je obuhvatio prethodni uporedni kvartal na koji se u posljednjoj odluci o usklađivanju pozivaju.
„Kao posljedica nemogućnosti primjene navedene “nelogičnosti”, penzionerima je u prošloj godini zakinuto čitavih 15 odsto, a zakinuti su i prilikom posljednjeg usklađivanja krajem juna ove godine, kako u pogledu visine procenta usklađivanja, tako i što je nakon protoka puna tri mjeseca od donošenja navedene odluke do isplate povećanje, isto u cjelini “pojela” inflacija“, navodi se u saopštenju.
Iz Udruženja penzionera Crne Gore – Za život dostojan čovjeka kazali su da je suvišno reći da bi svako naredno selektivno povećanje penzija dovelo do nastavka erozije standarda penzionera koji ne bi bili obuhvaćeni povećanjem.
Prema njihovim riječima, to bi bilo suprotno Zakonu koji za kriterijum međusobnog odnosa penzija uzima visinu izdvajanja za penzijsko osiguranje i dužinu radnog staža.
„Šesto, svakako treba dodati činjenicu da, iako je to predviđeno godišnjim planom rada Monstata, Uprava prihoda i carina još nije počela da dostavlja podatke o prosječnim zaradama, kao jednom od dva ključna stuba za usklađivanje penzija“, kaže se u saopštenju.
Iz Udruženja penzionera rekli su da time spisak razloga ni približno nije iscrpljen, i da ne žele posebno da komentarišu odluku Ustavnog suda kojom je poništen stav 1 člana 17 Zakona o fondu PIO.
„Osmo, teško je shvatljivo da u fazi kada je Vlada već pri kraju priprema konačnog predloga budžeta za narednu godinu, Fond PIO nije našao za shodno da uzme učešća u tom procesu, pokrene otvorenu raspravu i čuje mišljenje penzionera i slično“, naveli su iz Udruženja penzionera Crne Gore – Za život dostojan čovjeka.
To, kako su kazali, nedvosmisleno pokazuje da rukovodne strukture Fonda uopšte ne interesuje sudbina, odnosno nepodnošljiv materijalni položaj najbrojnije grupe građana, da uopšte ne razumiju šta je misija Fonda PIO – kapitalizacija štednje, i da kao čelnici nijesu uspjeli da steknu potreban nivo autoriteta da bi o tom pitanju pregovarali i usaglasili se sa Vladom.
Iz te NVO rekli su da su, nasuprot tome, penzioneri očekivali da i sami izađu u javnost sa predlogom, i to ne samo oko visine budžeta, već da se nametnu kao pokretači radikalnih i cjelovitih reformi posve ruiniranog penzionog sistema.
Oni su kazali da su već ranije u saopštenjima javnosti i relevantnim državnim organima i pojedincima argumentovano ukazivali na potrebu za nužnom i korjenitom reformom penzionog sistema i promjene Zakona i da smatraju da bi, stavljanjem na dnevni red tih pitanja, reformski proces penzionog i kompletnog socijalnog sistema zaštite građana pokrenuli s mrtve tačke.
„Konačno, to je ono što ste upravo kao ministar finansija bili pokrenuli sa Svjetskom bankom i obećali građanima, s tim da se naš pogled na situaciju u penzionom sistemu, bolje reći na hitnost preduzimanja korjenitih reformskih zahvata, u potpunosti uklapa u Program Evropa sad 2 i ključne razvojne smjernice društveno-ekonomskog razvoja Crne Gore koje ste saopštili u ekspozeu prilikom izbora za predsjednika Vlade“, naveli su iz Udruženja u obraćanju Spajiću.
