Požar koji je usljed dotrajale elektroinstalacije, krajem septembra 2022. godine, izbio u Sabornom hramu, nanijevši veću materijalnu štetu, ukazao je na potrebu hitne rekonstrukcije Saborne crkve, koja se, kao spomenik kulture, nalazi pod zaštitom Uprave za zaštitu kulturnih dobara Crne Gore. Jerej stavrofor Slobodan Jokić, arhijerejski namjesnik nikšićki, kaže da je ovo od 1900. godine, kada je hram osveštan, do danas najveća obnova Saborne crkve, koja obuhvata totalnu adaptaciju.
– Počelo se sa pranjem zidova, mijenjanjem fuga, zamjenom prozora, zamjenom krovne konstrukcije... Kada se to završi, prelazi se na unutrašnjost hrama. Ti radovi obuhvataju zamjenu elektoinstalacija, čišćenje ikona, polijelija i ikonostasa. Bitno je napomenuti da sve radove na obnovi Saborne crkve radimo u saradnji sa Upravom za zaštitu kulturnih dobara Crne Gore, od kojih smo dobili sve potrebne dozvole. Prema njihovim preporukama, urađen je projekat kompletne rekonstrukcije, po kome radimo i kojeg se strogo pridržavamo – kazao je Jokić za "Dan".
Navodi da su prvi radovi na sanaciji Saborne crkve bili 1930. godine, kada je zbog manjih pukotima sanirana kupola. Nakon toga, na hramu ništa nije rađeno sve do 1989. godine, kada su promijenjeni prozori i adaptiran krov. Radovima je rukovodio tadašnji starješina Saborne crkve Marko Đurković. To je, kaže Jokić, bila prva velika obnova, koju je, osim nekoliko donatora, pomogla i država Crna Gora.
Jokić ističe da kada se završe svi radovi na hramu, prelazi se i na uređenje spoljašnjeg platoa, koji će biti popločan odgovarajućim kamenim pločama. Slijedi popravka stepenica i podzida oko hrama.
– Posebnu pažnju smo obratili na spoljno osvjetljenje hrama, koje je dosad bilo improvizovano, a kada se završi biće savremeno i kvalitetno, kako bi hram bio osvijetljen sa svih strana. Nećemo žuriti, idemo polako, temeljno i kvalitetno, tako da će obnova i adaptacija potrajati nekoliko godina. Radovi su obimni i zahtjevni i kao takvi iziskuju strpljenje i preciznost – ističe nikšićki arhijerejski namjesnik.
Eparhija budimljansko-nikšićka i Crkvena opština Nikšić uputile su zahtjev Upravi za zaštitu kulturnih dobara kojim traže da se odobri i freskopisanje hrama, ali saglasnost nijesu dobili.
– Odgovorili su nam da sada nije vrijeme za to. Uputili smo žalbu i sada čekamo odgovor. Ako bismo dobili dozvolu za freskopis, onda bismo taj posao radili onako kako se radio stari freskopis po našim najvećim svetinjama, Morača, Piva, Dečani..., odnosno svim onim manastirima koje je pomenuo Mitrofan Ban prilikom velikog osvećenja Sabornog hrama 1900. godine, koga je tada uporedio sa najvećim svetinjama iz doba Nemanjića – navodi Jokić i naglašava da je Saborni hram jedan od najljepših spomenika kulture u Crnoj Gori i regionu i da je i te kako zaslužio da zasija u punom sjaju.
– Ovo je hram oko koga se rađamo, vjenčavamo, krštavamo i okupljamo. Bilo ko da dođe u Nikšić obavezno posjeti Saborni hram posvećen Svetom Vasiliju Ostroškom Čudotvorcu, jer je ovo najljepše i centralno mjesto u Nikšiću – ističe Jokić.
