Prošla godina je ponovo bila najtoplija zabilježena u Evropi, sa rekordnim temperaturama u centralnim, istočnim i jugoistočnim regionima.

Oluje su često bile jake, a poplave su bile široko rasprostranjene, a primijećen je izrazit klimatski kontrast između istoka i zapada – izuzetno suvo i toplo na istoku, a toplo ali vlažno na zapadu.

– Ovaj izvještaj naglašava da je Evropa kontinent koji se najbrže zagrijava i da doživljava ozbiljne uticaje ekstremnih vremenskih i klimatskih promjena – rekla je Seleste Saulo, generalni sekretar Svjetske meteorološke organizacije.

Dokument, koji uključuje doprinose oko 100 naučnika, pruža niz zabrinjavajućih podataka, kao što je najviša zabilježena temperatura površine mora, 0,7 stepeni iznad prosjeka u evropskom regionu i 1,2 stepeni iznad prosjeka u Mediteranu, navodi RTVE.

Ovaj indikator je posebno opasan, jer površinska temperatura mora i okeana djeluje kao gorivo koje napaja atmosferske sistem, što znači da što je voda toplija, to se više pare i energije oslobađa u atmosferu, povećavajući snagu oluja i ekstremnih događaja.

– U 2024. godine, temperature širom Evrope se dogodio značajan porast, povećavajući rizik od toplotnih talasa, tropskih noći i šumskih požara – rekla je Ana Kabre, klimatski naučnik sa Univerziteta u Pensilvaniji.

Tokom nevremena koje je zahvatilo Valensiju i druge okolne provincije Španije, prema Samanti Berdžes iz Evropskog centra za srednjoročne vremenske prognoze (ECMVF), oboreni su nacionalni rekordi za ukupnu količinu padavina za jedan, šest i 12 sati, dok je maksimalni ukupan broj padavina izmjeren za 24 sata dostigao 771,8 milimetara, drugi najveći zabilježeni u Španiji.

Prema riječima ekspertkinje, intenzitet padavina je vjerovatno povezan sa klimatskim promjenama, jer porast temperature atmosfere i površine mora podstiče nakupljanje vodene pare u oblacima.

Što se tiče ekstremnih vrućina, jugoistočna Evropa je prošlog ljeta doživjela najduži toplotni talas u istoriji - 13 uzastopnih dana, sa 55 odsto pogođenog regiona.

Pored toga, danima su oboreni rekordi sa "nas" (66), kojim se mjeri kako ljudsko tijelo reaguje na uticaj visokih temperatura - i "tropskim noćima" (23) u kojima minimalna temperatura nije pala ispod 20 stepeni.

Sa druge strane, samo 31 odsto evropske teritorije imalo je najmanje 90 dana mraza, što je najmanji procenat zabilježen do danas (prosjek je 50 odsto).

UN: Klimatske promjene izazvale ekstremne vremenske prilike 2024.

Što se tiče glečera, svi evropski regioni su pretrpjeli gubitak leda, a posebno su pogodjeni Skandinavija i Svalbard, koji su zabilježili najveće stope gubitka mase u svojoj istoriji: 1,8 metara prosječne debljine izgubljene u Skandinaviji i 2,7 metara na Svalbardu, koji je bio jedno od najbrže zagrijanih oblasti na planeti.

Kada su šumski požari u pitanju, Portugal je najteže pogođen, sa približno 25 odsto površine kontinenta izgorelo do 2024. godine (oko 110.000 hektara za samo nedjelju dana i 42.000 ljudi pogođeno).

Prošla godina druga najtoplija godina u istoriji Evrope

Za Viktora Reska de Diosa, profesora šumarskog inženjerstva i globalnih promjena na Univerzitetu u Leidi, ovaj izvještaj je ‘‘još jedan podsjetnik na ozbiljnost i brzinu kojom klimatske promjene napreduju širom Starog kontinenta.

On ističe da ‘‘u trenutnom geopolitičkom kontekstu, težnja ka smanjenju koncentracije CO2 sada izgleda kao naše glavno oružje i prilagođavanje na klimatske promjene.

U izvještaju se ipak navodi da je postignut napredak u oblasti obnovljivih izvora energije, a da je proizvodnja električne energije iz ovih izvora u Evropi dostigla rekordnih 45 odsto u 2024. godini, premašivši 43 odsto ostvarenih 2023.