Iz CGO-a su kazali da to povećava rizik od kašnjenja u povlačenju sredstava iz Instrumenta Evropske unije (EU) za reforme i rast zemalja Zapadnog Balkana, kojim je Crnoj Gori opredijeljeno  383,5 miliona eura.

Kako su naveli, Vlada je prve nacrte reformskih mjera usvojila u decembru 2023., finalnu verziju u septembru prošle godine, a Evropska komisija dala je zvanično odobrenje mjesec kasnije.

Iz CGO-a su pojasnili da Reformska agenda sadrži 130 kvantitativnih i kvalitativnih mjera u četiri prioritetne oblasti: poslovno okruženje i razvoj privatnog sektora; digitalna i energetska/zelena tranzicija; razvoj ljudskih resursa; i vladavina prava i temeljna prava.

- U oblasti poslovnog okruženja predviđena su 34 reformska koraka, od kojih je do juna ove godiine ispunjeno tri od sedam planiranih, uključujući uspostavljanje registra državnih preduzeća i privrednih društava sa državnim učešćem, povećanje transparentnosti međuvladinih sporazuma i ugovora, te usvajanje Prostornog plana Crne Gore - ukazali su iz CGO.

Oni su istakli da ključne mjere, poput unapređenja integriteta inspekcija, revizije antikorupcijskog okvira i reforme korporativnog upravljanja u državnim preduzećima, kako je to i EU konstatovala, nijesu realizovane.

Iz CGO-a su naveli da druga oblast, fokusirana na digitalnu infrastrukturu i tranziciju ka održivim izvorima energije, predviđa 42 reformska koraka, a da je do polovine godine ispunjeno sedam od dvanaest planiranih mjera.

To, kako su pojasnili, uključuje liberalizaciju tržišta električne energije, usvajanje Nacionalnog plana razvoja širokopojasne infrastrukture, unapređenje e-uprave, usklađivanje Zakona o informacionoj bezbjednosti sa NIS2 direktivom i mjere za zaštitu energetski ranjivih potrošača.

- No, kasne ključni koraci poput potpune transpozicije paketa integracije električne energije, usvajanje zakonodavstva o obnovljivim izvorima (RED II direktiva), aukcija za najmanje 400 MW kapaciteta obnovljivih izvora energije, strategije obnove zgrada i operativne strukture za pravednu tranziciju - kaže se u saopštenju.

Navodi se da treća oblast, razvoj ljudskih resursa, ima 24 reformska koraka, usmjerena na obrazovanje, zapošljavanje i socijalnu uključenost.

- Do sada je bila predviđena samo jedna mjera, koja je i realizovana, a odnosi se na definisanje minimalnog paketa zagarantovanih socijalnih usluga i njegovo finansiranje kroz Strategiju deinstitucionalizacije - dodaje se u saopštenju.

Iz CGO-a su kazali da su najslabiji rezultati zabilježeni u četvrtoj oblasti - vladavina prava i temeljna prava, presudnoj za napredak u pregovorima sa EU, za koju je predviđeno ukupno 30 reformskih mjera, posebno u domenu pravosuđa, borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala, te slobode izražavanja i medija.

- U ovom periodu, realizovan je samo jedan od pet planiranih koraka - imenovanje predsjednice Vrhovnog suda, iako ni to nije pratio potreban nivo transparentnosti - naveli su iz CGO-a.

Iz te nevladine oragnizacije (NVO) su istakli da nijesu sprovedene ustavne izmjene u skladu sa preporukama Evropske komisije, Venecijanske komisije i GRECO-a, nije uspostavljena razmjena podataka između Specijalnog državnog tužilaštva (SDT) i drugih organa, niti je ukinut bezvizni režim sa državama za koje EU zahtijeva vizni režim.

- Ukratko, ostvareni rezultati kreću se od 20 odsto u vladavini prava, preko 43 odsto u poslovnom okruženju do 58 odsto u digitalnoj i energetskoj tranziciji, dok je u razvoju ljudskih resursa realizovana jedina planirana mjera - navodi se u saopštenju.

CGO je, kako su podsjetili iz te NVO, ranije upozorio da sporost reformi Crnu Goru košta evropskog novca i kredibiliteta, kao i da je država do sada povukla svega 38 odsto od ukupne vrijednosti reformskih mjera, odnosno 18,3 od predviđenih 52,1 miliona eura.

- Indikatovno je i da je Vlada pokušala da obmane Evropsku komisiju, tvrdeći da je realizovano 17 mjera, dok je Evropska komisija, nakon svoje evaluacije, potvrdila svega 12 mjera kao realizovanih - kazali su iz CGO-a.

Kako su istakli, iako novac može biti povučena naredne godine, trenutno kašnjenje ukazuje da će Crna Gora završiti godinu sa značajnim zaostatkom, imajući u vidu još 32 planirane mjere do kraja godine, uz prethodni zaostatak od 13 mjera.

Iz CGO-a su rekla da nema javno dostupnih podataka o aktivnostima Vlade u pravcu dinamiziranja ovog procesa, niti o odgovornosti institucija i rukovodilaca za dosadašnje kašnjenje.

- Kašnjenje ukazuje na nedostatak političke posvećenosti i slabosti javne uprave, gdje nepotizam, klijentelizam i partijsko zapošljavanje i dalje ograničavaju kapacitete za sprovođenje reformi - ocijenili su iz CGO-a.