Poslanici opozicije su i juče, baš kao što su činili i nekoliko prethodnih dana, odlučili da ometaju rad Skupštine, nakon čega je predsjednik Andrija Mandić zaključio sjednicu, na kojoj je jedna od tačaka bio Predlog zakona o budžetu.
"Danu" je iz više poslaničkih klubova parlamentarne većine nezvanično potvrđeno da budžet može biti usvojen jedino ako dođe do dogovora sa opozicijom oko Ustavnog suda, jer oni neće da primjenjuju silu i da obezbjeđenje izvodi poslanike opozicije, pa da onda glasaju o zakonima, dok opozicija ne namjerava da odustane od opstrukcije rada parlamenta. U takvoj situaciji jasno je da ni budžet ni ostali zakoni, među kojima je i Zakon o energetici, neće biti usvojeni do kraja godine.
Teorijski, ukoliko dođe do dogovora, do kraja godine mogla bi da se zakaže nova sjednica parlamenta kako bi se usvojio Predlog zakona o budžetu, ali, kako sada stoje stvari, najvjerovatnije je da će u januaru biti zakazana vanredna sjednica na kojoj će se glasati o budžetu.
Iz Ministarstva finansija (MF), koje vodi Novica Vuković, kazali su da su već počeli pripreme za donošenje rješenja o priremenom finansiranju, ali su apelovali na poslanike da sa podrazumijevanom odgovornošću pristupe pravovremenom okončanju procesa, a u cilju donošenja državnog budžeta, koji je vlasništvo svakog građanina. Ovo je drugi put u poslednje četiri godine da Crna Gora ide na privremeno finansiranje, koje znači da svaka potrošačka jedinica dobija 1/12 ovogodišnjeg budžeta na mjesečnom nivou.
– Ministarstvo finansija krajnje kritički ocjenjuje sprečavanje usvajanja najvažnijeg godišnjeg dokumenta za koji je odgovorno – Predloga zakona o budžetu Crne Gore za 2025. godinu, u skladu sa propisanim rokom, naročito što su sve obaveze koje se tiču Vlade i MF-a, kao nosioca ovog procesa, izvršene u skladu sa propisanom obavezom, potrebama svih potrošačkih jedinica, nesmetanim funkcionisanjem države i unapređenjem standarda građana. U slučaju neusvajanja budžeta za 2025. godinu do 31. decembra, država ulazi u privremeno finansiranje, shodno članu 37 Zakona o budžetu i fiskalnoj odgovornosti. Shodno tome, finansiranje potrošačkih jedinica sprovodi se do 1/12 stvarnih izdataka u prethodnoj godini, odnosno mjesečna potrošnja može biti najviše do nivoa prosječne mjesečne potrošnje u prethodnoj godini, što svakako značajno otežava realizaciju planiranih politika i javnih usluga. Finansiranje mandatornih izdataka, koji se usklađuju sa ekonomskim kretanjima, u skladu sa zakonom, bilo bi izazovno, s obzirom da ovi izdaci imaju trend rasta, te da bi već januarski obračun u 2025. godini bio veći od prosjeka u prethodnoj godini. Tako bi npr. izdaci za penzije, socijalna davanja i zarade morali biti uvećani kroz privremeno finansiranje, a što bi moralo da se odrazi na smanjenje svih ostalih izdataka – objasnili su iz MF-a.
Kako su ukazali, neusvajanje budžeta i privremeno finansiranje negativno bi uticali na redovno servisiranje javnog duga iz prethodnog perioda, koje mora da se odvija pravovremeno i koje se realizuje u skladu sa jasno definisanom dinamikom otplate duga. To je naročito važno naglasiti u kontekstu većih potreba za otplatom duga u 2025. u odnosu na 2024. godinu.
– Ključni izazov svakako bi predstavljalo obezbjeđivanje likvidnosti države, imajući u vidu da se kroz usvajanje budžeta i odluke o zaduživanju stvaraju pretpostavke za obezbjeđivanje izvora finansiranja za otplatu dijela duga i finansiranje infrastrukturnih projekata. U uslovima da budžet ne bude usvojen kroz privremeno finansiranje, sredstva za otplatu duga bilo bi potrebno obezbijediti iz depozita države, koji nisu dovoljni da pokriju sve obaveze u sljedećoj godini, odnosno dovoljni su za izmirivanje obaveza samo u prvom kvartalu, imajući u vidu dinamiku otplate duga. Takođe, neusvajanje budžeta imalo bi svojevrsne implikacije na razvojne procese države, budući da bi infrastrukturni projekti bili maltene zaustavljeni, posebno u dijelu aranžmana u okviru Plana rasta za Zapadni Balkan, čija bi implementacija bila dovedena u pitanje, imajući u vidu rokove za ratifikaciju sporazuma koji moraju da prate i potpisivanje ugovora o finansiranju, za koji je potrebno da pretpostavke budu definisane Zakonom o budžetu. Sljedeća godina je dovoljno izazovna i bez institucionalnih blokada, i to po više osnova, i stoga bi neusvajanje budžeta i privremeno finansiranje u značajnoj mjeri otežali funkcionisanje države i doveli u pitanje uredno finansiranje svih obaveza – poručili su iz Ministarstva finansija.
Predlog zakona o budžetu projektovan je na preko četiri milijarde, dok je zaduženje planirano do 1,4 milijarde, za otplatu dugova i stvaranje rezerve.
