Za one koji najviše uživaju na suncu i moru, jesen i zima često predstavljaju period sezonske depresije – poznate i kao sezonski poremećaj raspoloženja, zimska depresija ili sezonski afektivni poremećaj (SAD). To je oblik depresije koji se javlja u zavisnosti od doba godine, najčešće tokom jeseni i zime, iako, ređe, postoji i ljetnja sezonska depresija.
Od sezonske depresije generalno pati oko pet odsto stanovništva razvijenih zemalja, a taj procenat je viši u severnijim oblastima gdje su zime duže i izraženije.
Zašto se javlja sezonska depresija
Stručnjaci smatraju da je glavni uzrok smanjena količina dnevnog svjetla tokom jeseni i zime. Promjene koje dolaze sa kraćim danima utiču na naš cirkadijalni ritam, a hladnoća i manja fizička aktivnost zbog loših vremenskih uslova dodatno mogu uticati na raspoloženje.
Sezonska depresija češće pogađa žene nego muškarce i najčešće se javlja kod mlađih odraslih osoba. Ljudi koji već imaju dijagnozu depresije ili bipolarnog poremećaja podložniji su razvoju ovog stanja. Rizik može biti veći i kod onih koji u porodici imaju istoriju mentalnih bolesti, jer se sezonska depresija u nekim slučajevima pokazala naslednom.
Kao i svaki oblik depresije, sezonski afektivni poremećaj ne utiče samo na raspoloženje, već i na druge aspekte života. Može izazvati osjećaje beznađa, bezvrednosti, razdražljivosti i krivice, praćene umorom, nedostatkom energije i gubitkom interesovanja za aktivnosti koje su ranije donosile zadovoljstvo. Osim emocionalnih promjena, česti su i fizički simptomi poput glavobolja, grčeva ili probavnih tegoba.
Suptilni simptomi sezonske depresije
Depresija u većini slučajeva nije glasna ni očigledna – simptomi ovog poremećaja često su suptilni i teško ih je prepoznati. Kod sezonske depresije oni mogu trajati mjesecima i značajno umanjiti kvalitet života. Ova lista od pet suptilnih znakova može vam pomoći da prepoznate da li možda imate sezonsku depresiju:
Ne možete da se fokusirate
Poteškoće s koncentracijom čest su simptom sezonske depresije. Sve što vam je inače jednostavno – poput kupovine namirnica ili obavljanja posla – odjednom zahtijeva više truda i energije.
Izbjegavate druženja i društvene događaje
Ako sve češće birate da ostanete kod kuće umjesto da se družite, to može biti znak sezonske depresije. Povlačenje iz društva i osjećaj "zimskog mirovanja" ukazuju da se raspoloženje mijenja.
Bioritam vam se promijenio
Sezonska depresija može poremetiti dnevni ritam – neki ljudi više spavaju i jedu nego inače, dok drugi gube apetit i teže zaspe. Svaka nagla promjena rutine zaslužuje pažnju.
Izbjegavate seks i bliskost
Smanjen libido ili povlačenje od intimnosti mogu biti znak da se borite s niskim raspoloženjem. Osobe sa sezonskom depresijom često se emocionalno zatvaraju i izbjegavaju bliske kontakte.
Ne odvajate se od telefona
Pretjerano "skrolovanje" može biti način bekstva od stvarnosti. Ako stalno provjeravate telefon umjesto da razgovarate s ljudima oko sebe, možda pokušavate da potisnete neprijatna osjećanja povezana sa sezonskom depresijom.
Kako se liječi sezonska depresija
Srećom, postoji više načina da se sezonska depresija drži pod kontrolom. Pomaže ako ostanete društveno aktivni, redovno izlazite na svjež vazduh i uključite male, prijatne rutine u svoj dan – poput šetnje, vođenja dnevnika ili hobija koji vas opušta. Ako se, uprkos tome, osjećate sve lošije i teško obavljate svakodnevne obaveze, važno je potražiti pomoć ljekara ili terapeuta. Stručna podrška može uključivati razgovornu terapiju, antidepresive ili svjetlosnu terapiju, koja pomaže da se nadomesti manjak sunčeve svjetlosti. Korisni mogu biti i dodaci vitamina D, naročito tokom zimskih mjeseci.
