Inicijativa dolazi u trenutku kada se u evropskim diplomatskim krugovima uveliko vodi proces odlučivanja o budućem domaćinu samita, a cilj crnogorskog angažmana je da dodatno učvrsti poziciju zemlje u tom postupku.

Dokument koji je Milatović sada distribuirao evropskim liderima nije nov, već predstavlja pismo koje su on i premijer Milojko Spajić ranije zajednički potpisali i uputili francuskom predsjedniku Emanuelu Makronu – idejnom tvorcu koncepta Evropske političke zajednice. Slanjem ovog pisma na širi međunarodni krug adresa, crnogorsko državno rukovodstvo želi da formalno upozna sve ključne aktere sa svojim zahtjevom i da transparentno iskaže spremnost za organizaciju skupa evropskih lidera.

– Posvećeni ovom cilju, premijer Milojko Spajić i ja smo udružili snage. Vjerujem da ćemo uspjeti u ovom poduhvatu važnom za Crnu Goru, poručio je tada Milatović, na mreži H, uz ocjenu da bi domaćinstvo samita bilo značajno priznanje za reformski put Crne Gore i njenu evropsku orijentaciju.

Spajićevi zakoni sa UAE upućeni Skupštini

Prema nezvaničnim informacijama, Crna Gora se u ovom trenutku nalazi u konkurenciji sa još najmanje dvije zemlje – Jermenijom i Gruzijom – koje su takođe izrazile interesovanje da budu domaćini. Odluka se, kako saznajemo, očekuje u narednim mjesecima, a o njoj bi trebalo da se izjasne zemlje učesnice. Izgleda da poziciju Crne Gore dodatno komplikuje činjenica da će ovogodišnji proljećni samit biti održan u Tirani, što može uticati na ravnotežu prilikom određivanja narednog domaćina. Naime, dosadašnja praksa ukazuje na pokušaje regionalne i političke rotacije kako bi se očuvala ravnoteža među državama koje nisu članice Evropske unije.

Dosadašnji raspored samita Evropske političke zajednice pokazuje da se proljećni skupovi održavaju u zemljama koje nijesu članice EU, dok se jesenji organizuju u državama članicama koje u tom trenutku predsjedavaju Savjetom Evropske unije. Tako je samit u junu 2023. održan u Moldaviji, dok je naredni, u junu 2024, planiran u Velikoj Britaniji. Jesenja okupljanja evropskih lidera do sada su organizovana u Pragu (2022), Španiji (2023) i planirana su u Mađarskoj za jesen 2024. godine. Prema do sada poznatim informacijama, ovogodišnji proljećni samit održaće se u Tirani u maju, dok je za drugu polovinu godine planiran samit u Danskoj.

Domaćinstvo Samita Evropske političke zajednice (EPZ) predstavljalo bi za Crnu Goru snažan politički i diplomatski kapital, kako unutar regiona Zapadnog Balkana, tako i u širem evropskom kontekstu. Prije svega, takva odluka bila bi jasna potvrda povjerenja koje evropski partneri imaju u institucionalnu stabilnost, bezbjednosne kapacitete i reformsku posvećenost Crne Gore. Ujedno, bila bi to prilika da država pokaže sposobnost da organizuje i ugosti najviši politički skup u okviru jedne od ključnih evropskih inicijativa u 21. vijeku, što bi snažno ojačalo njenu poziciju kandidata za članstvo u Evropskoj uniji.