Sagovornici „Dana”: Partitokratija je opasnost i za decentralizaciju

Lokalna samopurava u Crnoj Gori je dugo obesmišljavana, tako da bi proces decentralizacije mogao dati dobre rezultate ako se promišljeno vodi, smatra Srđan Perić iz pokreta Preokret.

– Ona ne smije dovesti do urušavanja sistema, niti stvaranja povlašćenih lokalnih elita kroz zloupotrebu ovlašćenja. Takođe, ne smije biti sredstvo političkih igara koje samo preseljava samovolju s jedne tačke na drugu. Prava decentralizacija treba da približi vlast građanima – kazao je Srđan Perić za "Dan".

Komentarišući inicijative koje se u posljednje vrijeme upućuju od strane predstavnika primorskih, ali i opština na sjeveru, čiji je ključni proklamovani cilj decentralizacija, Perić je kazao da bi u pozitivnom scenariju to moglo dovesti do veće kontrole nad prostornim planiranjem, infrastrukturom i prihodima od strane lokalnih samopurava, čime bi se mogao ubrzati razvoj i poboljšala usluga građanima.

– Međutim, partijska kontrola institucija u kojima se primarno sve posmatra kroz interes uskog kruga ljudi i gradi stranačka infrastruktura kroz sistem lokalnih samouprave, te neravnomjerna spremnost opština i nedostatak resursa – od materijalnih do ljudskih, uz izbjegavanje načela da više ovlašćenja treba i da prati više odgovornosti, bi mogle sada obesmisliti i proces decentralizacije – poručio je Perić.

Perić smatra da su motivi koji stoje iza inicijativa za većom decentralizacijom u Crnoj Gori različiti, te da prema tome ima onih koji žele da unaprijede sistem i učine ga pravednijim, a ima i onih koji pozivajući se na univerzalna načela žele zapravo steći dodatnu vlast za sebe.

– U našem političkom sistemu mnogo je više onih drugih, ali zbog toga ne treba odustajati od ove namjere. U konačnom, legitimni su i pojedinačni interesi, samo oni moraju biti podređeni opštem. Vrlo je jasno načelo: uzajamno se kontrolišimo da bismo srpiječili bilo čiju grešku i onemogućili samovolju – zaključio je Perić.

Vlast i najbolje inicijative može da obesmisli

Perić je poručio da se do sada pokazalo da svaka vlast ovd‌je i najbolje inicijative može da obesmisli i da stoga valja biti vrlo jasan šta je nadležnost državne, a što lokalne vlasti.

– Jasno je da se centralna vlast pokazala slabom u upravljanju resursa svih nas, ali to ne znači da će decentralizacija dati povoljne rezultate ako se taj prenos ovlašćenja ne desi smisleno – u tom slučaju on bi se lako mogao pretvoriti u to da neki lokalni funkcioner pravi svoj feud, što na kraju može značiti još veću neefikasnost i još udaljeniju upravu od interesa građana i samog građanina – kazao je Perić.

Stava je da se u taj proces treba uvesti obaveza loklanih referenduma o temama koje su od značaja za zajednicu i jasno propisati kada se oni mogu, a kada moraju organizovati.

On je naveo da se država razvija pod različitim i često suprotstavljenim interesima centralne i lokalne vlasti, zbog čega je važno uspostaviti ravnotežu između decentralizacije i državne kontrole.

Iako prepoznata kao proces koji mora biti unaprijeđen, decentralizacija u Crnoj Gori se odvija jako sporo, poručio je za naš list direktor Alfa centra Miloš Perović. On očekuje da će u tom pravcu pripremljeni novi Zakon o lokalnoj samoupravi ponuditi funkcionalniji model decentralizacije, koji odgovara realnim potrebama i kapacitetima različitih lokalnih zajednica u Crnoj Gori. Perović smatra da slučaj "Morskog dobra" predstavlja ilustrativni primjer pokušaja partijske kontrole i zloupotrebe resursa.

– Treba praviti razliku između onoga što traže južne opštine, a kada je riječ o Javnom preduzeću "Morsko dobro", od posljednjih incijativa koje smo mogli čuti. Nezadovoljstvo radom "Morskog dobra" ne traje od juče, a građani južnih opština nijesu nikada vidjeli i osjetili jasne benefite od d‌jelovanja istog, jer se uglavnom ta sredstva i nijesu ulagala kako i gd‌je treba – kazao je Perović.

Vlast i najbolje inicijative može da obesmisli

Perić je poručio da se do sada pokazalo da svaka vlast ovd‌je i najbolje inicijative može da obesmisli i da stoga valja biti vrlo jasan šta je nadležnost državne, a što lokalne vlasti.

Stava je da se u taj proces treba uvesti obaveza loklanih referenduma o temama koje su od značaja za zajednicu i jasno propisati kada se oni mogu, a kada moraju organizovati.

Naš sagovornik je izrazio bojazan da posljednja inicijativa, iako kako kaže on sam generalno jeste za veću decentralizaciju opština u našoj državi, više liči na nastavak etno feudalizacije koja se ne smije dozvoliti. Dodao je da partije koje čine bivši Demokratski front, imaju jasnu ideologiju i ono što imaju kao d‌jelovanje u ekonomskom smislu u najvećoj mjeri jeste da se jača ta ideologija.

I sjever će pokrenuti pitanje decentralizacije: Opštine bi da preuzmu kontrolu nad resursima

– Mišljenja sam da do sada u Crnoj Gori i nijesu baš viđeni političari ili partije koji brinu za interese građana, pa ni za opštinske resurse i u tom smislu mislim da se i ovd‌je radi o uskopartijskim interesima, a ne o jasnoj želji da se zaista decentralizacija dogodi u Crnoj Gori. Ovaj vid decentralizacije vidim kao borbu za kontrolu resursima koji se kasnije mogu koristiti i biti benefiti prije svega za ostvarivanje partijskih ciljeva "po širini i dubini" – kazao je Perović.