Dvadeset ekstremističkih "džihad" ćelija trenutno operiše na teritoriji Balkana, a cilj su im teroristički napadi širom Evrope, upozorile su nedavno italijanske obavještajne službe, a prenijeli mediji u toj zemlji. Ovih grupacija najviše ima na teritoriji KiM, Albanije i BiH, ali postoje i u Crnoj Gori, užoj Srbiji i Sjevernoj Makedoniji. One predstavljaju, kako se tvrdi, "inkubator prijetnji bezbjednosti" čitavoj Evropi.
Prema pisanju italijanskog lista "Il Tempo", ove ćelije postoje već oko dvije godine, ali je u posljednje vrijeme, a naročito od početka rata u Izraelu, primijećena njihova nešto veća aktivnost. Te ćelije čini oko 500 povratnika iz ISIS, sa ratišta u Siriji i Iraku, ali se stalno regrutuju novi, čak i među migrantima koji prolaze balkanskom rutom ka Zapadnoj Evropi, prenosi Blic italijanske medije.
– U vrijeme otkrića ovih ćelija bilo je preko 1.000 boraca koji su tokom rata u Siriji napustili područje Balkana da bi se pridružili redovima Islamske države. Problem je što se vratilo nešto manje od polovine njih. Sada su oni mogući vektori rizika za evropsku i nacionalnu bezbjednost, posebno imajući u vidu stečeno vojno iskustvo i ponekad jake veze uspostavljene sa dijasporom u Evropi – prenose italijanski mediji saznanja obavještajnih službi svoje zemlje.
Oni dalje upozoravaju i na "glavu" ove organizacije.
– Među njima se ističu takozvani "Balkanski lavovi", mreža koja ima zadatak da ojača "periferne zglobove" pokreta i pokrene nove terorističke akcije u Evropi.
Tih 20 džihadističkih ćelija aktivnih na Balkanu su, uglavnom, grupe salafističkog i vehabističkog porijekla i centrale su im na KiM, Albaniji i BiH. Ali ne samo tamo. S druge strane, prema italijanskim obavještajnim službama koje su podigle uzbunu, "glavne karakteristike ovog fenomena određuju transnacionalne i međuetničke mreže, često sa evropskim vezama". Stoga je rizik da ovi ljudi mogu da prodru u Evropu veliki.
Naime, samo prošle godine balkanske puteve je prešlo skoro 150.000 migranata. Od januara do avgusta 2023. stiglo je 52.000 novih. Prolaze utabanim kopnenim putevima i preko grupa za trgovinu ljudima, lako stupaju u kontakt sa ekstremistima. Njihove etničke pripadnosti su različite: od Pakistanaca do Nepala, ali ima tu i dugih nacionalnosti, posebno iz Sjeverne Afrike.
– Takva heterogenost odgovara podjednako raznolikoj kriminalnoj stvarnosti – upozoravaju obavještajci i napominju da su države regiona već alarmirane ovim podacima.
Aleksandar Radić, vojni analitičar, ističe za Blic da ako je, zaista, "20 ćelija džihada aktivno na Balkanu onda bi te ćelije već do sada morale da budu razbijene".
– Kad biste znali da je 20 ćelija džihada aktivno na Balkanu to je prvorazredna obavještajna informacija koju ne dijelite sa medijima i javnošću već činite sve da razbijete takve ćelije. Pitanje je i kako se mjere ćelije i šta je uopšte ćelija – navodi Radić.
Radić kaže da je potrebno napraviti razliku između samostalnih akcija i organizovanog terorizma.
– Ostrašćeni pojedinac podstaknut atmosferom može da izvrši napad iako nema nikakvog kontakta sa terorističkom organizacijom. Sličan slučaj mi smo imali ove godine u Mladenovcu nakon masovnog ubistva u školi "Vladislav Ribnikar". Poslije takvog napada, recimo, teroristička organizacija može da preuzme odgovornost. Politička odluka Hamasa je bila da 7. oktobra masovno zarobi civile kako bi pokušao da promijeni pravila igre koja su do tada važila – tvrdi Radić.
Vojni analitičar smatra da Hamasu sada i nije u interesu da organizuje terorističke napade širom svijeta.
– Na to ukazuje i činjenica da je Hamas pustio dvije američke državljanke kako bi dobio naklonost SAD-a koji je već pokazao izvjesno saosjećanje prema žrtvama iz Gaze. Sada je pitanje kako možete da tražite saosjećanje za žrtve u Gazi, a da istovremeno aktivirate bombu na nekom aerodromu u Evropi - zaključuje Radić.
S druge strane, Marko Nicović, član svjetske asocijacije šefova policije, upozorava da je danas lako aktivirati nekoga za teroristički napad.
- Lako je naći žrtve među muslimanima jer žive u siromaštvu i krive Zapad za takav život. U posljednjih sedam godina stiglo je tri miliona muslimana od toga 200.000 njih čine uspavane ćelije ISIS-a. Njihov ekstremizam se sada sve više pojačava nakon rata u Izraelu i stradanja palestinskih civila - kaže za Blic Nicović.
Kako kaže, ni region ne može biti miran u narednom periodu.
