Lideri EU bi tokom samita Evropskog savjeta 27. i 28. juna u Briselu trebalo da odluče ko će biti novi predsjednik Evropske komisije, ko će doći na čelo Evropskog savjeta, ali i ko će naslijediti Španca Žozepa Borelja na mjestu visokog predstavnika EU za spoljne poslove i bezbjednosnu politiku.
Do sastanka dolazi nakon što su pregovarači iz tri grupacije u Evropskom parlametu – Evropske narodne partije, socijaldemokrata i liberala dogovorili da nominuju aktuelnu predsjednicu Komisije Ursulu fon der Lajen za drugi mandat, da bivši portugalski premijer Antonio Košta bude predsjednik Evropskog savjeta, dok bi premijerki Estonije Kaji Kalas trebalo da pripadne mjesto šefa evropske diplomatije.
Lideri EU su prvi put nakon evropskih izbora o kandidatima za najviše funkcije u evropskim institucijama razgovarali na neformalnom samitu 17. juna, ali tada nije postignut dogovor o tom pitanju. Kao mogući razlog zbog toga što nije došlo do dogovora mediji su prenijeli da je EPP tražila da se mandat predsjednika Evropskog savjeta podijeli tako da dvije i po godine na toj funkciji bude neko iz redova socijalista, a dvije i po godine neko iz njihovih redova, ali prema navodima medija, EPP je sada odustala od tog zahtjeva.
Italijanska premijerka Đorđa Meloni, čija je politička grupacija Evropski konzervativci i reformisti treća po veličini u EP, osudila je dogovor političkih grupacija o raspodjeli najviših funkcija u EU i rekla da je „nadrealno“ da se mišljenje evropskih birača ne uzima u obzir. Kada je riječ o proceduri izbora za najviše pozicije u EU, predsjednika Evropskog savjeta bira sam Evropski savjet.
Lideri EU predlažu kandidata za predsjednika Evropske komisije, kojeg posle bira Evropski parlament. Oni imenuju i šefa evropske diplomatije, o kojem se kasnije izjašnjava Evropski parlament. Očekuje se da će lideri EU usvojiti tokom samita i stratešku agendu za period od 2024. do 2029. godine, odnosno politički plan kojim se utvrđuje pravac kretanja i ciljevi EU, kao i da će usvojiti plan za budući rad na unutrašnjim reformama koje EU treba da preduzme kako bi ispunila svoje dugoročne ambicije i ojačala kapacitete za suočavanje sa sve složenijim izazovima.
- Taj rad odvijaće se paralelno sa procesom proširenja EU - navodi se u saopštenju Savjeta EU.
Tokom samita lideri EU razgovaraće i o ratu u Ukrajini, situaciji na Bliskom istoku, pitanjima bezbjednosti i odbane, konkuretnosti, migracijama, hibridnim pretnjama, ali i o drugim pitanjima iz oblasti spoljne politike, kao što su situacija u Gruziji, pitanje podrške Moldaviji i izgradnja strateškog pristupa prema Crnom moru.
