Kroz turbulentni i uzbudljivi V vijek, u nekadašnjoj rimskoj provinciji Makedoniji Sekundi, u utvrđenom gradu na današnjem lokalitetu Viničko Kale, u kontinuitetu se pronalaze keramički reljefi unikatnog ranohrišćanskog sadržaja, navodi se u naјavi za izložbu.
– Datovanje terakota u arheološkom kontekstu omogućuje njihovu funkcionalnu analizu u tačno opredijeljeni vremenski interval i u okvire crkveno-istorijskih prilika iz druge polovine V sve do treće decenije VI vijeka. Na prvi pogled, neuglednim reljefima od pečene gline vidimo konture jedne od najupečatljivijih i najcjelovitijih transformacija jedne kulture koja se dogodila na evropskom tlu prije Renesanse, a odnosi se na rađanje specifičnog hrišćanskog egzegetskog modela percepcije u umjetnosti. Kasna antika je period krupnih religioznih previranja i promjena koje su, nesumnjivo, imale jak uticaj na cjelokupni društveni život, između ostalog i na vojsku. U vrijeme, još uvijek, nedefinisanih kanona, terakote iz Vinice, bile su u službi povezivanja nove religije sa već uspostavljenim praksama u okviru vojničkog života.
Upravo otkriće terakotnih ikona i njihov višeslojni sadržaj, stavljaju lokalitet Viničko Kale na mapu najznačajnijih kasnoantičkih utvrđenja na putu Astibo – Partikopolis. Terakotne ikone su, na osnovu rezultata arheoloških iskopavanja, bile aplicirane na zidovima na nekim od objekata, a nakon 530 godina su bile odstranjene zbog toga što njihova ikonografija nije bila odgovarajuća i u saglasju sa novouspostavljenim crkvenim kanonima. Vojnički sadržaj i vojničke reference prisutne u svim do sada dešifrovanim, ali i u još uvijek nepoznatim motivima, kao i veoma jak militantni karakter utvrđenja, dozvoljavaju da se opredijele vojnici kao moguća ciljna grupa kojoj su terakote bile namijenjene. Otuda, bez sumnje, može da se otvori pitanje njihovog apotropejskog karaktera kao zaštitnica od realnog neprijatelja ali i od zlih demona istovremeno - navodi se u naјavi za izložbu.
