Slobodanka Dabović Đurić / -foto: vedran ilić

Slobodanka Dabović Đurić: Muzika je magična

Velika je privilegija i motivacija kada se vaše djelo, u kratkom periodu, više puta nađe na repertoaru i samim tim bude izvedeno od strane uglednih umjetnika, kaže Dabović Đurić

Crnogorska kompozitorka mr Slobodanka Bobana Dabović Đurić spada u red savremenih autorki klasične muzike koja se može pohvaliti da se njena djela izvode na domaćoj, ali i na regionalnim i evropskim scenama. I to nije slučaj samo sa klasičnom muzikom, već je njeno umijeće traženo i kada je u pitanju pozorište i film. Tako će ovdašnja publika već 10. oktobra u Kamernoj sali Muzičkog centra Crne Gore dobiti priliku da čuje jedno njeno djelo. Riječ je o kompoziciji "Upornost sjećanja" koju će izvesti kamerni trio "Ardor", koji čine pijanistkinja Nataša Popović, flautistkinja Žana Lekić i violončelista Mladen Popović. Na programu njihovog koncerta još su djela Telemana, Hajdna i Faran. Dabović Đurić ovaj komad pisala je baš za ovaj trio.

– Kompozicija "Upornost sjećanja" (2023) inspirisana je istoimenom slikom nadrealističkog španskog slikara Salvadora Dalija i namjenski je pisano za ovaj sastav. U mom dosadašnjem opusu je česta pojava slušnog oživljavanja slika velikih umjetnika gdje se može osjetiti jaka interakcija obje umjetnosti. Na slici se može uočiti potpuna avangardnost izobličenih satova koji su identifikacija Dalijevog autoportreta. Sam slikar je rekao da ni on ne zna značenje ovog djela, a ta izjava zasigurno daje mnogo prostora izučavaocima njegove umjetnosti za sopstvene interpretacije. Muzikom sam pokušala dočarati sveprisutnost vremena, odnosno trajan i neprekidan slijed događaja koji se odvijaju u nepovratnom smjeru: prošlost - sadašnjost -budućnost - navodi kompozitorka.

• Da li ćete se možda triju pridružiti na sceni, jer Vi ste i pijanistkinja?

– Djelo je posvećeno triju "Ardor" koji čine flautistkinja Žana Lekić, violončelista Mladen Popović i pijanistkinja Nataša Popović. Ono što krasi ovaj sastav su ljudski odnos, profesionalnost i energetska usklađenost. Shodno tome, dionicu klavira će izvesti moja divna koleginica i veliki prijatelj - Nataša. Biću dio publike i uživati u njihovoj izvedbi.

• U novembru će, u okviru koncertnog serijala "Nova scena 3.0" u novosadskom Presto Centru premijerno biti izvedeno Vaš djelo "Ples". Riječ je ponovo o djelu kamerne muzike, i opet je riječ o manje učestalom kamernom sastavu - klarinet, violina, violončelo i klavir. Da li je i ovo djelo možda pisano baš za ovaj sastav?

– Kompozicija "Ples" (2023) je takođe nastala po istoimenoj slici francuskog slikara Anrija Matisa i posvećena je kvartetu "Pneuma" koji već treću godinu za redom upućuje javni poziv mladim kompozitorima u želji da omogući saradnju u vidu direktnog kontakta sa izvođačima: prisustvovanje na probama, konsultacije u vezi notacije, izraza, interpretacije, detalja kao i cjelokupne koncertne prezentacije. Bila mi je velika čast i zadovoljstvo kada je "Ples" prošao odabir za izvedbu na koncertnoj seriji 2024/2025. godine. Takođe su izabrana i djela kompozitora iz Italije, Irske, Engleske, Amerike, Srbije i Bosne i Hercegovine.

Raduje interesovanje publike za klasičnu muziku

• Na čemu trenutno radite, i da li ćemo uskoro imati prilike da čujemo Vaš autorski koncert? Da li su vrata crnogorskih scena otvorenija za domaće autore i izvođače ili se nije mnogo što promijenilo u odnosu na prethodni period?

– Trenutno završavam drugu simfoniju "Međuzvjezdani" i komponujem muziku za predstavu "Bilo jednom u Crnoj Gori" u režiji pisca i dramaturga Obrada Nenezića. Za novembar ove godine najavila bih i izvedbu poetsko – muzičkog performansa Antikabare "Džentlmen" čiju režiju i poeziju takođe potpisuje Nenezić, glumu i interpretaciju Jovan Dabović, a kompoziciju i izvođenje na klaviru moja malenkost. Raduje me sve veće interesovanje za klasičnu muziku što se može zapaziti po posjeti brojne publike. Crnogorska kulturna scena je otvorila vrata i pružila mi mogućnost da predstavim svoja djela i čini mi se da su reakcije šire javnosti bile pozitivne. Do sada su izvedene kompozicije u okviru brojnih festivala i projekata, održala sam tri autorske večeri, radila muziku za filmove, predstave, poetsko-muzički performans, multimedijalne projekte... I nadam se još jednoj, skorijoj autorskoj večeri gdje ću predstaviti svoje nove kompozicije.

• Možemo li reći da su muzičari "otkrili" Vaše djelo "Božuri" za violončelo i harmoniku, s obzirom da je u kratkom periodu ove godine izvođeno dvaput, što je rijetkost kada su u pitanju djela savremenih kompozitora? Koliko Vam znači ta činjenica?

– Kompozicija "Božuri" (2016) je izvedena u okviru projekata: "Reflections"- izvođači Ana Viparinova Krsmanović, harmonika i Eugen Prohac, violončelo, i Ljetnji kamp za kamernu muziku - izvođači Petar Balaban, harmonika i Adrian Ivičević, violončelo. Velika je privilegija i motivacija kada se vaše djelo, u kratkom periodu, više puta nađe na repertoaru i samim tim bude izvedeno od strane uglednih umjetnika. Ukazujući na avangardni stil komponovanja sa folklornom tematikom ove kompozicije, raduje me što je naišla na pozitivnu reakciju publike. Imam u planu da negdje u budućnosti napravim aranžman orkestarske verzije "Božura".

• Koliko se komponovanje za film i pozorište razlikuje od pisanja muzike za neke sastave, soliste, vokalne soliste...? Da li traži više "discipline" od kompozitora i o čemu se ovom prilikom strogo mora voditi računa? Kako zadržati autorstvo - lični pečat kada je u pitanju porudžbina?

– Filmska i klasična muzika: svaka na svoj način posjeduje neku vrstu magije. Film kao umjetničko djelo je rezultat kolektivnog rada koji uključuje saradnju sa umjetnicima različitih branši. Filmska muzika utiče na to da se stvori jaka interakcija između slušnog i vizuelnog, što izaziva poseban osjećaj kod svakog gledaoca. Stil komponovanja svakako zavisi od toga kakve emocije režiser želi da izazove kod publike čiji slikoviti prikaz se postiže kombinacijom različitih instrumenata, načinom aranžiranja i orkestracije, kao i odabirom odgovarajućeg žanra muzike. Do sada sam imala sreću da sarađujem sa režiserima koji su mi dali potpunu slobodu u umjetničkom izražavanju. Izdvojila bih i osvojeno prvo mjesto za originalnu muzičku kompoziciju na međunarodnom filmskom festivalu "Monthly Indie Shorts". Muzika je komponovana za film "Duga" (2020) u režiji Aleksandra Vujovića. Na drugoj strani, čar klasične muzike je u samoj inspiraciji koja se može naći u prirodi, umjetničkim slikama, ljudima, dobroj knjizi... i kompozitor u apsolutnoj slobodi stvaranja može odrediti formu, žanr, sastav za koji piše. Takođe, izvedba klasičnog djela uključuje poznanstva i korelaciju sa izvođačima koji doprinose unapređenju samog djela.