Bijelo Polje zagađen vazduh / -Milovan Novović

Agencija za zaštitu životne sredine: Bjelopoljci i Pljevljaci udišu najzagađeniji vazduh

Najviše dana sa prekoračenjima srednjih dnevnih vrijednosti suspendovanih PM10 čestica zabilježeno je u Pljevljima, kazali su „Danu“ iz Agencije za zaštitu životne sredine

Najzagađeniji vazduh udišu stanovnici u Bijelom Polju i Pljevljima, a zatim u Nikšiću i Podgorici. To potvrđuju podaci iz Agencije za zaštitu životne sredine, prema kojima je najveća koncentracija štetnih praškastih čestica (PM10), u koncentracijama iznad propisanih, u Pljevljima i Bijelom Polju, ali su značajne i u Podgorici i Nikšiću. Prekoračenja se najčešće dešavaju tokom sezone grijanja.

S druge strane, u nevladinom sektoru upozoravaju da nadležni nedovoljno rade na planu zaštite zdravlja građana od zagađanja.

– U odnosu na kvalitet vazduha, prekoračenja koncentracije PM čestica, u odnosu na propisane vrijednosti, dominantno utiču na lošiji kvalitet vazduha. Prema poslednjem mjesečnom izvještaju o kvalitetu vazduha (za decembar 2021), srednje dnevne koncentracije PM10 čestica u Bijelom Polju su 22 dana, Pljevljima 21 dan, Podgorici – Zabjelo 10 dana, Podgorici– Blok pet osam dana i u Nikšiću šest dana bile iznad propisane granične vrijednosti. Izmjerene su i visoke koncentracije PM2,5 čestica na mjernim mjestima u sjevernoj i centralnoj zoni kvaliteta vazduha. Hemijskom analizom PM10 čestica utvrđeno je povećano prisustvo benzo(a)pirena, naročito u uzorcima iz sjeverne zone kvaliteta vazduha. Kako je kao najveći problem kada je kvalitet vazduha u pitanju identifikovana upotreba čvrstih goriva za grijanje, što kumulativno uz emisije iz industrije i saobraćaja u kombinaciji sa nepovoljnim meteorološkim faktorima usložnjava situaciju, potrebno je sprovesti aktivnosti za smanjenje ovih uticaja. U prvom redu toplifikacija, izgradnja i rekonstrukcija objekata u skladu sa principima energetske efikasnosti, poštovanje ekoloških principa u svim privrednim aktivnostima, modernizacija saobraćajnica, i ne manje važno, jačanje svijesti građana i građanske odgovornosti – kazali su „Danu“ iz Agencije za zaštitu životne sredine.

Nikšić među ekološki najugroženijim opštinama

Po zagađenosti vode, vazduha, zemljišta i devastaciji prirodnih resursa Nikšić spada u ekološki najugroženije gradove u državi, pa se teritorijalno najveća opština, koja je prije 50 godina bila prepoznata po industriji, suočava sa ozbiljnim problemima, smatra direktor „Ozona“ Aleksandar Perović. Loše upravljanje i izostanak adekvatnih mjera zaštite, kaže on, doprinijeli su te je Nikšićko polje, bogato vodom i hidrološkim fenomenima, ugroženo, a vode Gornje Zete kao dio tog područja prepoznate su u mreži Natura 2000. „Ozon“ već godinama upozarava da je najhitnije potrebno obezbijediti odgovarajući nivo zakonske zaštite, ali bez vidljivih rezultata. Sa gradskog prečišćača otpadnih voda, napominje on, još uvijek se ne može pratiti kvalitet i nivo vode nakon tretmana.

– Kao i rijeka Zeta i vještačke akumulacije Krupac i Slano ugrožene su krivolovom, neplanskim poribljavanjem, što se negativno odražava na cijeli ekosistem – kaže Perović.

Sa nelegalnog smetlišta Mislov do ocjedne vode se slivaju u Nikšićko polje i ugrožavaju podzemne vode. I prethodna godina ostaće upamćena po broju dana sa srednjim dnevnim vrijednostima čestica PM 10 u vazduhu, kojih je bilo 62, a dozvoljeno je 35, a zbog požara Nikšićani, kaže Perović, prošlog ljeta nisu imali čist vazduh. B.B.

Dodaju da činjenica da je na mjernom mjestu u Bijelom Polju registrovano više dana sa prekoračenjem srednje dnevne koncentracije PM10 čestica nego u Pljeljima (2020), ukazuje na dosad neadekvatno tretiran problem kvaliteta vazduha u sjevernoj zoni, tokom sezone grijanja.

Iz Ekološkog pokreta Ozon kažu da je više od pola stanovništva ugroženo aerozagađenjem, a da je neozbiljno da nadležni samo konstatuju brojeve.

– Najviše dana sa prekoračenjima srednjih dnevnih vrijednosti suspendovanih PM10 čestica, čija je propisana granična vrijednost 50 µg/m3 a dozvoljeni broj dana sa prekoračenjima 35 na godišnjem nivou, zabilježeno je u Pljevljima. Čak 109 dana Pljevljaci su bili izloženi aeorozagađenju koje je iznad propisanih vrijednosti, što je gotovo na istom nivou kao i 2020. godine, kada su 110 dana srednje dnevne vrijednosti PM10 bile iznad 50 µg/m3. Slijedi Bijelo Polje, čiji su građani 91 dan bili izloženi prekomjernom aerozagađennju. Podsjetićemo da je u Bijelom Polju tokom 2020. godine, kada je u ovoj opštini po prvi put cijele godine vršen kontinuirani monitoring, zabilježeno 112 dana sa srednjim dnevnim vrijednostima PM10, što je bilo najviše u Crnoj Gori – kažu u „Ozonu“, dodajući da su u okviru svog servisa za građanski monitoring kvaliteta vazduha „Ekoskop“ – zaokružio rezultate za 2021. godinu.

Tokom poslednjeg mjeseca prošle godine, u najvećem gradu na sjeveru Bijelom Polju, tokom 22 dana je zabilježena prekomjerna koncentracija PM10 čestica. Problemi su nastavljeni i tokom januara.

– Broj dana sa srednjim dnevnim prekoračenjima PM10 čestica u Bijelom Polju u prošloj godini godini je iznosio 91 dan, dok je 2020. godine ovaj grad bio rekorder sa 112 dana nedozvoljenih prekoračenja istih čestica, najviše u Crnoj Gori. U 2019. godini bilo je 58 dana sa prekoračenjima, ali je tada mjerna stanica mjerila za period oktobar–decembar. Ekološke nevladine organizacije su i ranije apelovale na opštinu Bijelo Polje da reaguje, jer je ovaj grad postao jedan među najzagađenijim. U pojedinim periodima čak i zagađeniji od tradicionalno zagađenih Pljevalja, kaže ekološki aktivista Milorad Mitrović.

– Prema našem mišljenju Opština Bijelo Polje u što kraćem roku treba da pristupi izradi lokalnog plana upravljanja kvalitetom vazduha i krene u rešavanje problema lošeg kvaliteta vazduha – zaključuje Mitrović.

Na drugoj strani, sekretar bjelopoljskog Sekretarijata za ruralni i održivi razvoj Jasmin Ćorović kaže da u Bijelom Polju meteorološki uslovi primarno nepovoljno utiču na stanje životne sredine. Opština Bijelo Polje je u februaru 2020. godine preko Sekretarijata za ruralni i održivi razvoj formirala komisiju za ocjenu kvaliteta vazduha.

– Opština Bijelo polje preduzima sve što je u njenoj nadležnosti kako bi se pitanje zaštite vazduha rješavalo na kvalitetan način. U tom pogledu, spremni smo da iz budzeta lokalne samouprave izdvojimo dio sredstava za sufinansiranje nabavke filtera za vazduh koji bi se ugradili na ključnim mjestima, tj. u institucijama koje su prepoznate kao najveći zagađivači vazduha. Takođe, u planu imamo i to da zajedno sa Ministarstvom ekonomije subvencioniramo sve one građane i pravne subjekte koji žele da izmijene svoje sisteme za grijanje i pređu sa ekološki neprihvatljivih goriva (ugalj, mazut itd) na ekološki prihvatljive sisteme grijanja, kaže Ćorović. Na dugoročnom planu Opština Bijelo Polje ima ideju toplifikacije grada.

Kada je u pitanju aerozagađenje u pljevaljskoj opštini, iz Ekološkog društva „Breznica“ posebno kao negativnu pojavu ističu ne postojanje političke volje da se problemi rješavaju. Iz pomenute organizacije tvrde da se mnogo očekuje od ekološke rekonstrukcije Termoelektrane, ali je i tu problem što ti radovi ne idu obećanom dinamikom.

– Ono što su činjenice je to, da se sa ekološkom rekonstrukcijom nije mnogo odmaklo, a da danas Termoelektrana Pljevlja radi na crno, nakon što je potrošila određenih dvadeset hiljada sati odobrenih od strane Evropske ekonomske zajednice – kazao nam je izvršni direktor „Breznice“ Milorad Mitrović uz pojašnjenje da Pljevljaci i dalje udišu vazduh izuzetno lošeg kvaliteta, koji je uz to veoma opasan po život i zdravlje stanovništva.