Zaštita Skadarskog jezera i očuvanje njegovog bogatog biodiverziteta treba da budu imperativ, jer zagađenje otpadnim vodama, korišćenje pesticida u njegovom okruženju, kao i nelegalni ribolov zahtijevaju hitnu pažnju, poručeno je na međunarodnoj konferenciji Centra za zaštitu i proučavanje ptica (CZIP).

Izvršna direktorica Centra za zaštitu i proučavanje ptica, Jovana Janjušević, kazala na međunarodnoj konferenciji o zaštiti Skadarskog jezera da ono "boluje“ od brojnih hroničnih problema, navodeći da traži veću pažnju i posvećenost.

- Ti problemi kreću od onih hroničnih kakvo je zagađenje od otpadnih voda, što je dugoročan i sistemski problem, koji će tražiti dugotrajne procese i rješenja, do upotrebe pesticida u njegovom okruženju koje opet traži sistematičan pristup i bolje poljoprivredne politike, naročito kada je kompanija Plantaže u pitanju - navela je Janjušević.

Ukazala je na nalaze poslednjih istraživanja, koji su kako je kazala, alarmantni, a koji ukazuju na prisustvo strogo zabranjenog pesticida u vodama Skadarskog jezera.

- Ne zaboravimo i problem krivolova, problem pokušaja i donekle postignuća  devastacije obale Skadarskog jezera, te opomenu Bernske konvencije za izgradnju objekata kao što je Skadar Porto lake i dozvole za naselje White village - podsjetila je Janjušević.

Prema njenim riječima, jezero koje je toliko veliko i nepregledno teško je kontrolisati i suzbijati anomalije.

- Raduje nas što zapažamo kod nove uprave, a što je nažalost unazadila prethodna i nadamo se da njen povratak nećemo vidjeti, iako se o njemu uveliko šuška. Prethodna uprava je upropastila mnoge stvari, dovela je do toga da se krivolov umnožio i uvećao u nezapaženim i nezapamćenim promjerima i dovela do toga da je propalo gniježđenje pelikana i da je njihova populacija prepolovljena, a na čemu smo radili deset godina sa međunarodnim organizacijama - rekla je Janjušević.

Ambasadorka Francuske u Crnoj Gori, An Mari Maske, kazala je da je Skadarsko jezero dom mnogih biljaka i vrsta koje su endemične i ugrožene, navodeći da je zaštićenost tih sistema imperativ, ekonomska i socijalna potreba za lokalne zajednice koje zavise od tih prirodnih resursa.

- Zaštita i očuvanje ovog jezera je na neki način spašavanje kompletne duše ove regije - poručila je Maske.

Govoreći o Partnerskom fondu za ugrožene ekosisteme (CEPF), Maske je pojasnila da ga je uspostavila Francuska razvojna agencija u cilju očuvanja biološki najbogatijeg i najsloženijeg teritorijalnog dijela na planeti.  

Ambasadorka Albanije u Crnoj Gori, Žaklina Peto, kazala je da je Skadarsko jezero važna veza između Crne Gore i Albanije, navodeći da ona povećava odgovornost te dvije  države da ga zaštite.

- Vrijeme je da odluke donesemo i da preduzmemo akciju. Moramo se posvetiti biodiverzitetu, zagađenju voda, klimatskim promjenama. Sve su to pitanja koja treba tretirati zajednički. Mislim da je došlo vrijeme da to uradimo - istakla je Peto.

Poručila je da je Albanija posvećena da preduzme konkretne mjere da se očuva Skadarsko jezero.

Predstavnica Ministarstva turizma, ekologije, održivog razvoja i razvoja sjevera, Arina Maraš, podsjetila je da je u Crnoj Gori Skadarsko jezero Nacionalni park, navodeći da mu je dodijeljeno nekoliko međunarodnih statusa.

- Takođe govorimo o parku, koji je zbog svog položaja, ali i drugih specifičnih razloga, više nego drugi nacionalni parkovi izložen negativnim pritiscima. Uznemiravanje osjetljivih vrsta životinja, pojačan proces eutrofikacije i požari su samo neki od izazova na tom području. Radi se o izazovima za upravljača i državu, jer govorimo o najvećem zaštićenom području u Crnoj Gori - navela je Maraš.

Kazala je da je proces uspostavljanja funkcionalnog sistema izuzetno složen, ocijenjući da se polako i sigurno uspostavlja.

- Pripremljen je nacrt studije revizije zaštite ovog područja, koja čini osnovu za pripremu prostornog plana posebne namjene, planovi upravljanja za ovaj nacionalni park su donijeti, a u budućnosti će biti unaprijeđeni - istakla je Maraš.

Direktor Nacionalnih parkova Crne Gore, Vladimir Martinović,  kazao je da se Crna Gora na putu otvaranja Poglavlja 27, jednog od najzahtjevnijih poglavlja u procesu ispunjavanja preduslova za pridruživanje EU, suočava se nizom izazova, navodeći da je to preduzeće čvrsto opredijeljeno da doprinese unapređenju sistema zaštite.

- Živopisno i po mnogo čemu jedinstveno Skadarsko jezero, po površini najveće slatkovodno jezero Jugoistične Evrope, zauzima jednu od najznačajnijih pozicija u sistemu nacionalnih parkova. Ono je prije svega najznačajniji prekogranični prirodni resurs i najvažniji akvatorijum Crne Gore u hidrološkom, ekološkom, vodoprivrednom i turističkom pogledu - naveo je Martinović.

Ukazao je da je tokom ove godine na područjima nacionalnih parkova vršeno više  monitoringa i analiza stanja biljnih vrsta i životinja koje se nalaze na listama Habitatne direktive i Bernske konvencije.

- Tokom ove godine, Vlada je usvojila petogodišnje planove upravljanja, a javno preduzeće i stručne službe su u skladu sa zakonom pripremile i predale nadležnom ministarstvu godišnje programe upravljanja za 2024. koji koriste ambiciozne ciljeve vezane za zaštitu i monitoring biodiveriteta, zaštitu prostora i održivo upravljanje prirodnim resursima - rekao je Martinović.

Predstavnik Partnerskog fonda za ugrožene ekosisteme (CEPF), Vedran Lucić, rekao je da je taj fond do sad uložio preko 200 miliona dolara na području svjetskih "vrućih tačaka“ biodiverziteta.

- U zadnjih deset godina na području Crne Gore smo do sada finansirali tridesetak projekata ukupne vrijednosti oko dva miliona dolara. Izuzetno smo zadovoljni dosadašnjom saradnjom. CEPF se fokusira na finansiranje organizacija civilnog društva. Kroz finansiranje civilnog društva finansiramo očuvanje biodiverziteta, a trudimo se da postoji dobra saradnja između vladinih institucija i nevladinog sektora - naveo je Lucić.

Predstavljajući rezultate jednog  od CEPF projekata koje je CZIP realizovao, predstavnica te organizacije Marija Lekić, kazala je da projekat - SOS Skadar Lake-Keeping the Montenegrin Wilderness Wild“ traje od 2019. godine, navodeći da ima za cilj doprinos dugoročnom očuvanju i upravljanju područja NP Skadarsko jezero.

- Projekat se sastoji od komponenti: povećanje baze znanja o bidiverzitetu Skadarskog jezera, identifikacija prijetnji koje postoje po bidiverzitet kroz prediktivni modeling, zagovoranje održivog razvoja upravljanja Skadarskim jezerom. Takođe, jačali smo i kapacitete ne samo naše organizacije već i organizacija i institucija koje se bave očuvanjem Skadarskog jezera - navela je Lekić.

Podsjetila je da su u okviru projekta sproveli istraživanje skadarske žabe, ihtiofaune i ornithofaune, prekogranične jesenje i proljećne kampove migracije ptica, izložbe fotografija o ljepotama Skadarskog jezera, donacije opreme Graničnoj policiji Tuzi i NPCG, istraživačke novinarske priče, članke o problematici Skadarskog jezera, itd.

Predstavljajući aktivnosti na suzbijanju krivolova na Skadarskom jezeru, šef službe zaštite NP Skadarsko jezero Vuk Saičić, rekao je da ta služba zaštite broji 32 nadzornika, navodeći da se uprkos malim kapacitetima svakodnevno bore protiv krivolova.

- Najčešći problemi u NP Skadarsko jezero su krivolov, nelegalna sječa šume, požari i nelagalna gradnja - naveo je Saičić.

Prema njegovim riječima, od 4. februara do 6. novembra prošle godine monitoring centar je imao 709 intervencija i 176 slučajeva izlova ribe strujom.

- Od 11. januara do 30. novembra ove godine imali smo samo 27 slučaja izlova ribe strujom. 85 odsto smo imali manje aktivnosti na tom polju. U odnosu na prošlu godinu, smanjen je ukupan broj nelegalnih aktivnosti za 36 odsto - rekao je Saičić.

Dodao je i da su od 15. juna ove godine podnijeli 22 prijave prema lučkoj kapetaniji za džet ski plovila, poručujući da će još više pooštriti kontrole za ta plovila.

Predstavnik NPCG, Miloš Brajović, predstavljajući planove NPCG za naredni period, kazao je da planiraju digitalizaciju preduzeća.

Takođe je najavio uvođenje aplikacije - smart patroling - nabavku nove opreme, kao i termalne kamere.

Jovana Drobnjak iz CZIP-a predstavila je istraživanje ptica na Skadarskom jezeru koje je sproveo ornitološki tim te organizacije.

Kazala je da su vršili monitoring gnjezdarica na vlažnim livadama, monitoring bjelobgrade čigre, monitoruing patke njorke, postavili su kućice za modrovrane, telemetrijski su pratili ptice, a da su se tokom realizovanih aktivnosti sreli sa sa problemom ribarskih mreža u Zeti koje se koriste za zaštitu usjeva.

Njena koleginica Nevena Petković predstavila je aktivnost obnove plavnih livada Skadarskoj jezera, pojašnjavajući da se pod pritiskom invazivne vrste – biljke bagremac uništava biodiverzitet tog područja.

Kazala je i da su za suzbijanje tog problema predložili rješenje i metodu ispaše sa košenjem, koju su realizovali sa lokalnim stanovništvom.

Konferencija je organizovana u okviru projekta - SOS Skadar lake - Keeping the Montenegrin Wilderness Wild“ kojeg je podržao Partnerski fond za ugrožene ekosisteme (CEPF).