Crnogorski novinari još jedan svoj praznik, 23. januar, dočekuju u strahu za bezbjednost, ali i ekonomsku sigurnost, ocjenjuju sagovornici "Dana", a dugogodišnji novinar i analitičar Duško Vuković ističe da danas svaka rđa misli da može da se natresa, prijeti i nasrće na novinare. Nakon 150 godina postojanja, u našoj državi prema poslednjim istraživanjima, imamo oko 200 medija, u kojima je zaposleno oko 1.800 lica. Istraživanja Sindikata medija pokazuju da novinarstvo nije dobro plaćena profesija, jer svaki četvrti novinar u Crnoj Gori prima između 400 i 500 eura, a 15 odsto manje od 400. Od 2004. do kraja 2021. dogodilo se ukupno 135 napada/incidenta na štetu novinara i medija, veći dio njih nije riješen, kao ni najveći zločin – ubistvo glavnog i odgovornog urednika "Dana" Duška Jovanovića.
Duško Vuković kaže da nakon 150 godina možemo slobodno da postavimo pitanje da li je novinarstvo uopšte profesija.
– Profesija podrazumijeva postojanje određenih profesionalnih standarda, a stanje kod nas je takvo da zajedničkih standarda nema, nego svako ima onakve kakve njemu odgovaraju. Kada nemate profesiju, onda nemate ni jedinstvenu organizaciju koja artikuliše njene strukovne interese i radi na promociji profesionalnih vrijednosti i etike. Kada nemate profesiju, onda na one koji se bave novinarstvom ili misle da je novinarstvo ono čime se bave, svaka rđa može da se natresa, prijeti i nasrće. Moje iskustvo je da postoje novinari koji, po cijenu bilo čega, istrajavaju na traganju za istinom i služenju javnom interesu, i oni koji se prilagođavaju vjetrovima moći, bilo da je riječ o moći vlasnika ili nekoga iz šireg ekonomskog i političkog okruženja – kaže Vuković.
Prema ocjeni Damira Nikočevića iz Centra za građansko obrazovanje, osim činjenice da je Skupština krajem godine, na inicijativu NVO sektora, jednoglasno usvojila izmjene Krivičnog zakonika, kojima je propisana jača krivičnopravna zaštita novinara, ne postoje nikakvi značajniji pomaci.
– I dalje je prisutna cenzura, autocenzura, loš finansijski položaj, nesigurni radni odnosi i ugrožena bezbjednost medijskih poslenika. Bilježe se i novi slučajevi napada na novinare i novinarske ekipe. U 2021. godini čak 21, što je značajno više nego tokom 2020. godine, a što je i rezultat jedne toksične atmosfere i društveno-političkih odnosa, čija polarizacija snažno opterećuje i medijski sektor – kaže Nikočević.
Predsjednica Sindikata medija Marijana Camović Veličković ističe da se položaj zaposlenih u medijima ni tokom protekle godine nije promijenio, makar ne na bolje.
– Iako je država i tokom 2020. i tokom 2021. godine medijima, po raznim osnovama, dala najmanje tri miliona eura, zaposleni u tim medijima to nisu osjetili. Zvanični podaci potvrđuju da je rijetko koji medij u Crnoj Gori u novčanim problemima i da se bori za opstanak, ali vlasnici i dalje forsiraju tu priču, iako nemaju argumenata za takve tvrdnje – kaže Camović Veličković.
Ona ističe da ekonomski položaj zaposlenih u medijima i dalje ostaje loš.
– U istraživanju koje je SMCG sproveo tokom 2021. godine, medijski radnici su svjedočili o uslovima u kojima rade i 45 odsto njih je reklo da je moralo da se cenzuriše, 47 odsto anketiranih da vlasnici medija utiču na njihov rad, 37 odsto da osjeća politički pritisak ili miješanje, 78 odsto tvrdi da radi prekovremeno i taj rad jednom dijelu njih nikad nije plaćen. Ocjena je i da smo kao profesija i pojedinci generalno neslobodni i nesolidarni – kaže Camović Veličković i ističe da od pozitivnih događaja može se istaći izmjena Krivičnog zakonika kojim su sada predviđene veće kazne za napadače na novinare i što je rezultat gotovo decenijskog zalaganja Sindikata medija i Akcije za ljudska prava.
