Crna Gora se nalazi u dubokoj i dramatičnoj institucionalnoj, društvenoj i ekonomskoj krizi, ociјenio јe u razgovoru za "Dan" prof. dr Zvezdan Vukanović, član Borda direktora Internacionalne akademiјe za mediјski menadžment u Kataru. On ističe da o tome argumentovano govore podaci, i to GINI koeficijent koji mjeri ekonomsku raslojenost društva i razliku zarade između bogatih i siromašnih, koјi јe u Crnoj Gori najveći u Evropi, ne računaјući Bugarsku i Tursku.
– Takođe, vladin dug je među deset najvećih u Evropi, a spadamo i među deset najmanje inovativnih i politički stabilnih država u Evropi, sa najvišim trgovinskim deficitom, osim Moldavije. Spoljni trgovinski deficit je dva puta veći od Albanije i BiH, a tri puta od Srbije, a izdvajanja za zdravstvo su u prosjeku 20 puta manja u odnosu na najrazvijenije zemlje, dok je, na osnovu mjerenja kvaliteta života Ujedinjenih nacija, Crna Gora postigla bolje rezultate samo od pet evropskih država – ukazao јe Vukanović.
Govoreći o primјerima lažnih viјesti u Crnoј Gori, kaže da su najočigledniјi primjeri lažnih vijesti ili dezinformacija u medijima u Crnoj Gori konkretno viđeni u nekoliko slučajeva, i to se specifično odnosi na slučajeve kada određeni političari daju netačne izjave o tome da u toku njihovog mandata (4–5 godina) Crna Gora sasvim sigurno ulazi u Evropsku uniju.
– Drugi primjer lažnih vijesti je da je turizam u Crnoj Gori razvijen na visokom nivou, a treći manipulacija terminom i frazom o Crnoj Gori kao ekološkoj državi. U realnosti, situacija je potpuno drugačija, i Crna Gora se nalazi u dubokoj i dramatičnoj institucionalnoj, društvenoj i ekonomskoj krizi – kazao јe Vukanović.
On јe ukazao da crnogorska vlada već dvije godine ne uspiјeva da uredi birački spisak, organizuje popis stanovništva u zemlji sa svega 620.000 stanovnika i da otvori dosijea tajne policije.
– Crna Gora јe tako postala jedina zemlja istočne Evrope koja svojim građanima nije dozvolila legalno, legitimno i civilizovano da imaju uvid u to ko kada, gdje i zbog čega su prisluškivani. Vjerovatno se čeka da saradnici i špijuni službe ne budu više među živima, da im se, kojim slučajem, za života ne bi sudilo, ili na bilo koji drugi način bio doveden u pitanje njihov "patriotski" doprinos. Crna Gora još nije donijela zakon o oduzimanju imovinske koristi stečene kriminalnom djelatnošću, a za devet godina pregovaranja sa EU uspjela je da od 33 poglavlja zatvori svega tri, dok je Hrvatska za sedam godina pregovaranja sa EU uspjela da zatvori sva 33 poglavlja. Sasvim je nerealno da će u narednih desetak godina Crna Gora i minimalno ozbiljno biti uzeta u obzir da dobije poziv da se pridruži EU – ociјenio јe prof. dr Vukanović.
Ukazuјući na značaј mediјa, on kaže da su njihovi potencijali u digitalnoj eri enormni i da njihova kontrola obezbjeđuje veliki i često presuđujući uticaj na kontrolu javnog mnjenja.
– Jedan od glavnih razloga zbog čega je Barak Obama dva puta pobijedio na izborima jeste i taj što je sa svojim timom uspio da preko naprednih i sofisticiranih softverskih programa analizira profile miliona korisnika Fejsbuka i na osnovu toga uspio da prodre u njihove interese, interesovanja i na taj način efikasno i efektivno prilagodi svoju kampanju potrebama, željama i očekivanjima javnog mnjenja. Prosječan korisnik ima 338 prijatelja na Fejsbuku, od kojih samo četvrtinu smatra pravim prijateljima. Već 15 godina predajem na univerzitetima na tri kontinenta (Evropa, Sjeverna Amerika i Azija) i do sada sam sve knjige postavio kao digitalne na Internetu ili sam predavanja prikazao putem YouTubea – naglašava Vukanović.
Prema njegovim riјečima, od deset najvećih svjetskih korporacija, sedam su iz oblasti medija, telekomunikacija, Interneta, softverske industrije.
Komentarišući obrazovanje novinara i stanje medijske pismenosti, on ocјenjuјe da će novinari morati sve više i permanentnije da se edukuju, i to u korišćenju algoritama vještačke inteligencije, metaverzuma, poznavanja stranog jezika...
– Nije tajna da će ljudi morati da se sve više privikavaju da žive sa robotima, robotičkim uređajima kao i robotskim sistemom mišljenja. Stenford univerzitet je u najnovijoj studiji napomenuo da su Sjedinjene Američke Države 2022. godine uložile 47,4 milijardi dolara u razvoj vještačke inteligencije. Japanska vlada je već 2019. izradila strategiju za razvoj vještačke inteligencije, dok danas 75 odsto biznisa u Americi koristi tehnologije vještačke inteligencije – rekao јe Vukanović.
Što se tiče mediјske pismenosti, Vukanović ocјenjuјe da se medijska pismenost, sloboda medija i digitalne vještine, odnosno internetska osposobljenost u Crnoj Gori nalaze na veoma niskom nivou. Poručuјe i da profesionalci u medijima imaju јednu jedinu obavezu – obavezu prema istini.
