<p>Вукановић у разговору са новинарком Дана</p>

Vukanović u razgovoru sa novinarkom Dana / -Dan

(VIDEO) Vukanović: Crna Gora se nalazi u dubokoj i dramatičnoj krizi

Sasvim je nerealno da će u narednih desetak godina Crna Gora i minimalno ozbiljno biti uzeta u obzir da dobije poziv da se pridruži EU, smatra Vukanović

Crna Gora se nalazi u dubokoj i dramatičnoj institucionalnoj, društvenoj i ekonomskoj krizi, ocijenio je u razgovoru za "Dan" prof. dr Zvezdan Vukanović, član Borda direktora Internacionalne akademije za medijski menadžment u Kataru. On ističe da o tome argumentovano govore podaci, i to GINI koeficijent koji mjeri ekonomsku raslojenost društva i razliku zarade između bogatih i siromašnih, koji je u Crnoj Gori najveći u Evropi, ne računajući Bugarsku i Tursku.

– Takođe, vladin dug je među deset najvećih u Evropi, a spadamo i među deset najmanje inovativnih i politički stabilnih država u Evropi, sa najvišim trgovinskim deficitom, osim Moldavije. Spoljni trgovinski deficit je dva puta veći od Albanije i BiH, a tri puta od Srbije, a izdvajanja za zdravstvo su u prosjeku 20 puta manja u odnosu na najrazvijenije zemlje, dok je, na osnovu mjerenja kvaliteta života Ujedinjenih nacija, Crna Gora postigla bolje rezultate samo od pet evropskih država – ukazao je Vukanović.

Govoreći o primjerima lažnih vijesti u Crnoj Gori, kaže da su najočigledniji primjeri lažnih vijesti ili dezinformacija u medijima u Crnoj Gori konkretno viđeni u nekoliko slučajeva, i to se specifično odnosi na slučajeve kada određeni političari daju netačne izjave o tome da u toku njihovog mandata (4–5 godina) Crna Gora sasvim sigurno ulazi u Evropsku uniju.

Hrvatska za sedmicu izveze koliko Crna Gora za godinu

Prema riječima našeg sagovornika, koliko je ekonomija Crne Gore u bezizlaznoj situaciji najbolje govore dva podatka o odnosu izvoza (dakle, proizvodnje) u poređenju sa zemljama regiona i broja firmi koje su u stečaju zbog neplaćenog duga.

– Slovenija, koja je svega dva i po puta veća po broju stanovnika od Crne Gore, izvozi 107 puta više, što znači da za svega tri dana izveze proizvoda koliko Crna Gora skoro za cijelu godinu! Situacija je podjednako loša i u poređenju sa Hrvatskom, Srbijom i BiH, koje izvoze više od Crne Gore za 52, 58 i 19 puta. Hrvatska za sedmicu izveze proizvoda koliko Crna Gora za godinu. Ovako komplikovanu situaciju dodatno usložnjava i činjenica da je u Crnoj Gori čak 19.000 firmi u stečaju zbog neplaćenog duga, koji neprekidno raste, a trenutno iznosi milijardu i 40 miliona eura. Uz to, Crna Gora u prvoj deceniji 21. vijeka ima najmanja ulaganja u Evropi za naučna istraživanja (0,15 odsto BDP-a – na nivou Ugande i Nigerije) i veća istraživanja od svega pet afričkih zemalja (Angola, Gambija, Lesoto, Madagaskar i Ruanda) – ukazuje Vukanović.

– Drugi primjer lažnih vijesti je da je turizam u Crnoj Gori razvijen na visokom nivou, a treći manipulacija terminom i frazom o Crnoj Gori kao ekološkoj državi. U realnosti, situacija je potpuno drugačija, i Crna Gora se nalazi u dubokoj i dramatičnoj institucionalnoj, društvenoj i ekonomskoj krizi – kazao je Vukanović.

On je ukazao da crnogorska vlada već dvije godine ne uspijeva da uredi birački spisak, organizuje popis stanovništva u zemlji sa svega 620.000 stanovnika i da otvori dosijea tajne policije.

– Crna Gora je tako postala jedina zemlja istočne Evrope koja svojim građanima nije dozvolila legalno, legitimno i civilizovano da imaju uvid u to ko kada, gdje i zbog čega su prisluškivani. Vjerovatno se čeka da saradnici i špijuni službe ne budu više među živima, da im se, kojim slučajem, za života ne bi sudilo, ili na bilo koji drugi način bio doveden u pitanje njihov "patriotski" doprinos. Crna Gora još nije donijela zakon o oduzimanju imovinske koristi stečene kriminalnom djelatnošću, a za devet godina pregovaranja sa EU uspjela je da od 33 poglavlja zatvori svega tri, dok je Hrvatska za sedam godina pregovaranja sa EU uspjela da zatvori sva 33 poglavlja. Sasvim je nerealno da će u narednih desetak godina Crna Gora i minimalno ozbiljno biti uzeta u obzir da dobije poziv da se pridruži EU – ocijenio je prof. dr Vukanović.

Pohvalio portal "Dan" i samoregulaciju

Prof. Vukanović je pohvalio portal "Dan", ukazujući na značaj ove platforme, koja je jako dobro posjećenja. Takođe, pohvalio je i samoregulaciju u dnevnim novinima "Dan", uz ocjenu da je time napravljen veliki iskorak.

Ukazujući na značaj medija, on kaže da su njihovi potencijali u digitalnoj eri enormni i da njihova kontrola obezbjeđuje veliki i često presuđujući uticaj na kontrolu javnog mnjenja.

– Jedan od glavnih razloga zbog čega je Barak Obama dva puta pobijedio na izborima jeste i taj što je sa svojim timom uspio da preko naprednih i sofisticiranih softverskih programa analizira profile miliona korisnika Fejsbuka i na osnovu toga uspio da prodre u njihove interese, interesovanja i na taj način efikasno i efektivno prilagodi svoju kampanju potrebama, željama i očekivanjima javnog mnjenja. Prosječan korisnik ima 338 prijatelja na Fejsbuku, od kojih samo četvrtinu smatra pravim prijateljima. Već 15 godina predajem na univerzitetima na tri kontinenta (Evropa, Sjeverna Amerika i Azija) i do sada sam sve knjige postavio kao digitalne na Internetu ili sam predavanja prikazao putem YouTubea – naglašava Vukanović.

Infrastrukturno siromašni

Prof. dr Vukanović kaže da na pozicioniranje Crne Gore kao uspješne turističke destinacije negativno utiče niz značajnih aspekata kao što su činjenica da je jedina zemlja u Evropi koja nije autoputem povezana sa okolnim zemljama, te da je u kulturološkom smislu infrastrukturno siromašna.

– Crna Gora jedina u Evropi nema značajne kulturne institucije kao što su nacionalna Opera i balet (Kosovo je balet dobilo još daleke 1978, a Island, zemlja dva puta manja od Crne Gore, ima jednu od najvećih pozorišno-operskih i baletskih sala na svijetu, sa 4.000 mjesta, u koju je uloženo 164 miliona eura). O slaboj turističkoj posjeti Crne Gore najbolje govori podatak da Dubrovnik, hrvatski grad sa 45.000 stanovnika, godišnje posjeti 50 odsto više turista nego Crnu Goru tokom cijele godine – kazao je Vukanović.

Prema njegovim riječima, od deset najvećih svjetskih korporacija, sedam su iz oblasti medija, telekomunikacija, Interneta, softverske industrije.

Komentarišući obrazovanje novinara i stanje medijske pismenosti, on ocjenjuje da će novinari morati sve više i permanentnije da se edukuju, i to u korišćenju algoritama vještačke inteligencije, metaverzuma, poznavanja stranog jezika...

– Nije tajna da će ljudi morati da se sve više privikavaju da žive sa robotima, robotičkim uređajima kao i robotskim sistemom mišljenja. Stenford univerzitet je u najnovijoj studiji napomenuo da su Sjedinjene Američke Države 2022. godine uložile 47,4 milijardi dolara u razvoj vještačke inteligencije. Japanska vlada je već 2019. izradila strategiju za razvoj vještačke inteligencije, dok danas 75 odsto biznisa u Americi koristi tehnologije vještačke inteligencije – rekao je Vukanović.

Što se tiče medijske pismenosti, Vukanović ocjenjuje da se medijska pismenost, sloboda medija i digitalne vještine, odnosno internetska osposobljenost u Crnoj Gori nalaze na veoma niskom nivou. Poručuje i da profesionalci u medijima imaju jednu jedinu obavezu – obavezu prema istini.

Među najproduktivnijim istraživačima u svijetu

Prof. dr Zvezdan Vukanović je član Borda direktora Internacionalne akademije za medijski menadžment sa sjedištem u Čikaškom sjeverozapadnom univerzitetu u Dohi, Katar. U saradnji sa prof. dr Elijem Noamom, organizator je mjesečnih konferencija u oblasti digitalnih medija i ekonomije Instituta za tele-informacije, Kolumbija univerziteta u Njujorku. Bio je predsjednik Centra mladih naučnika Crnogorske akademije nauka i umjetnosti. Sa 16 publikovanih knjiga i monografija (od kojih osam na engleskom) spada u deset najproduktivnijih akademskih-profesorskih istraživača u svijetu u oblastima menadžment i ekonomija medija. Postdoktorat je završio na Univerzitetu Toronto. Publikovao je preko 80 naučnih radova i poglavlja u knjigama, održao 24 predavanja po pozivu na konferencijama (Njujork, London, Toronto, Boston, Vankuver, Amsterdam, Atina, Solun, Lisabon, Tampere, Porto, Dubai, Abu Dabi, Moskva, Kijev, Ljubljana). Recenzent je najcitiranijih stručnih akademskih časopisa iz oblasti meandžmenta medija, žurnalistike na Q1 Scopus listi: New Media & Society, Management Communication Quarterly, Journalism and Mass Communication Quarterly.