Uprkos evidentnim pomacima nabolje kad je u pitanju borba protiv organizovanog kriminala i visoke korupcije, pred Crnom Gorom su i dalje brojni izazovi. Čini se da postoji opšta saglasnost o tome da su načinjeni tek početni koraci i da se buduća vlast mora mnogo ozbiljnije obračunati sa zaostavštinom iz prethodnog perioda i privesti pravdi sve one za koje postoji dovoljno dokaza da su počinili krivična djela iz oblasti organizovanog kriminala i visoke korupcije. Možda bi korak u pravom smjeru bio i osnovanje specijalnog suda, po ugledu na zemlje regiona i EU, koji bi bio zadužen samo za predmete koji se tiču organizovanog kriminala, visoke korupcije i ratnih zločina.
Dr Veselin Konatar, univerzitetski profesor i stručnjak za bezbjednost, smatra da bi osnivanje specijalnog suda za organizovani kriminal i korupciju na visokom nivou, pod uslovom da postoji jasno izražena politička želja, u šta on sumnja, bilo korak u pravom smjeru.
– To bi bio i način da izađemo iz sveopšteg kriminalnog ambijenta u kome se nalazimo, prije svega, zahvaljujući političkim kalkulantima i manipulatorima. Kao što je poznato, do sada je Viši sud u Podgorici, nezavisno od pravila o mjesnoj nadležnosti, sudio u krivičnim postupcima za krivična djela iz oblasti organizovanog kriminala, bez obzira na visinu propisane kazne, koji se odnose na visoku korupciju, zloupotrebu službenog položaja, pranje novca, terorizam i ratne zločine. Imajući u vidu veoma široko propisanu nadležnost tog suda, a samim tim i preopterećenost, formiranje specijalnog suda koji bi se isključivo bavio ovim djelima doprinijelo bi efikasnijem rješavanju tih postupaka, ujedno i vraćanju poljuljanog povjerenja građana u crnogorsko pravosuđe. Naravno, treba istaći da formiranju takvog suda mora prethoditi izmjena Zakona o sudovima, kojim je predviđena organizacija i nadležnost sudova u Crnoj Gori – kazao je Konatar za "Dan".
Da bi osnivanje specijalnog suda bilo dobar potez saglasan je i bivši sudija i tužilac, a sada advokat Zoran Piperović.
– Otvorili ste pravo pitanje. Ovim ne sugerišem da Specijalno odjeljenje Višeg suda u Podgorici ne radi profesionalno svoj posao. Ali, sudije koje rade predmete iz nadležnosti SDT-a rade i druge predmete. I onda je faktor vremena, faktor zamora, rokova, vrlo bitan. Ne može se, ili je vrlo teško, u utorak suditi organizovanoj kriminalnoj grupi, a u srijedu za teško ubistvo. Ovaj posao traži posvećenost, stručnost, maksimalne prostorne mogućnosti, stručne službe, nadasve edukaciju. Nažalost, sada u specijalnom odjeljenju, iako će zvučati grubo i neka mi zamjeri ko god hoće, ima pojedinaca koji stručno nijesu dorasli tom teškom poslu. I džaba tu dobra namjera. Trpi pravda. Pritvori traju do u zaborav – rekao je Piperović za "Dan".
Odgovarajući na naše pitanje da li bi osnivanje specijalnog suda doprinijelo efikasnijoj borbi protiv kriminala, ili bi samo predstavljalo dodatno opterećenje za budžet, naš sagovornik ističe da nema limita u budžetu ako država hoće da se izbori protiv organizovanog kriminala i korupcije.
– To bi tek bio zločin od izgovora. Uostalom, za pare date za prapotopske trajekte mogla se izgraditi zgrada tog suda, sa svim pratećim sadržajima i opremom do nivoa sudova u Evropi. Specijalni sud i vrhunske sudije, profesionalne, ažurne i znavene, uništili bi svaku pomisao da se isplati biti kriminalac. I to organizovani – naglasio je Piperović.
Na pitanje ima li Crna Gora kadrovske kapacitete za specijalni sud i kako bi trebalo birati sudije tog suda, a da se eliminiše njihova potencijalna korumpiranost, Konatar podsjeća da je Ustavom i Zakonom o sudskom savjetu i sudijama izričito propisano da sve sudije u Crnoj Gori bira Sudski savjet.
– To upućuje na zaključak da bi svaki drugi način izbora sudija zahtijevao izmjenu Ustava, a zatim i zakona, što je veoma komplikovana procedura i zahtijeva mnogo vremena. Uprkos oskudnoj kadrovskoj bazi, izboru sudija tog suda trebalo bi pristupiti iz reda postojećih sudija specijalnog odjeljenja, onih sa najboljim rezultatima i referencama. Pritom mora biti eliminisan svaki bočni uticaj na Sudski savjet, naročito onaj najštetniji – politički, što je u sadašnjoj konstelaciji političkih odnosa i sveopštoj političkoj trgovini gotovo nemoguće. Ma koliko ideja o formiranju ovakvog suda bila zavodljiva, postoji i niz drugih determinanti koje jednako moraju biti razmatrane kako bi on bio efikasan. One se ne tiču samo kadrovske kombinatorike, već i sveopštih materijalnih, finansijskih i bezbjednosnih uslova u kojima bi radile sudije tog suda. Sadašnji ambijent ne djeluje motivišuće na potencijalne kandidate, naprotiv. Osvrt na uslove u kojima radi specijalni tužilac Vladimir Novović to kristalno jasno govori – naglašava Konatar.
