Piše: Radko Garčević
O značajnom kulturnom, obrazovnom i istorijskom nasleđu na teritoriji Gornjeg Polimlja gotovo da se ne vodi računa, a odgovornost za to se prostom logikom može, prije svega, potražiti upravo na adresi Ministarstva kulture koje se tokom trodecenijske vladavine DPS-a maćehinski odnosilo prema istoriji i nasljeđu Crne Gore.
Ovaj moj lični osvrt na stanje spomenika kulture u Gornjem Polimlju trebalo bi da posluži i kao motiv i opomena svima nama da nešto hitno preduzmemo, kako bismo spriječili očigledno propadanje objekata kulturno-istorijskog nasleđa.
U dolini Lima su se iznjedrile brojne znamenite i ugledne ličnosti koje su ostavile dubok trag učestvujući u svim bitnim istorijskim događajima. Preci su nam ostavili veliko kulturno-istorijsko nasleđe na koje su Vasojevići i te kako ponosni.
Međutim, o brojnim spomenicima obrazovanja i kulture, vlast DPS nije vodila računa i zahvaljujući toj nemarnosti mnogi objekti su zapušteni, brojni čak i porušeni.
Žalosno je da je oko 70 posto kulturno-istorijskih spomenika u Gornjem Polimlju u lošem stanju i bez trajne i odgovarajuće namjene, a 30 odsto sličnih objekata kulturnog i duhovnog nasleđa je gotovo pretvoreno u ruševine.
Primjer očigledne nemarnosti je i škola u Kruševu, na teritoriji opštine Andrijevica, jedna od najstarijih državnih škola u Crnoj Gori, osnovana još 1882. godine, vaspitno-obrazovna ustanova koja je skoro jedan vijek bila centar čitavog kraja zbog čega bi ovaj objekat trebalo uvrstiti pod posebnu zaštitu ministarstava prosvjete i kulture.
Među velikim brojem školskih objekata na ruralnom području koji su pretvoreni u ruine i o kojima više niko ne vodi brigu, a mnogi od njih imaju istorijsku vrijednost je i rodna kuće Mihaila Lalića. Stoga paradoksalno zvuči podatak da su stare vlasti na čelu sa DPS-om izgubile ključ od rodne kuće Mihaila Lalića, prvog dobitnika Njegoševe nagrade, 1963. godine za roman "Lelejska gora", laureata NIN-ove nagrade za 1973. godinu za roman "Ratna sreća".
Ipak, u Gornjem Polimlju se nadaju i vjeruju da će ministarka prosvjete, nauke i inovacija, prof. dr Anđela Jakšić Stojanović zajedno sa državnim sekretarom Draganom Bojovićem, koji su dosad odradili kvalitetne inicijalne korake u svojim oblastima, u četvorogodišnjem mandatu izmijeniti ovu sumornu sliku i putem apliciranja za korišćenje Evropskih fondova. Kvalitetnim projektom Opštine Andrijevica za obnovu kulturno-istorijskih spomenika mogla bi da aplicira za sredstv koja bi se upotrebila za početak ozbiljne rekonstrukcije kulturno-istorijskih spomenika što bi bio pokretač razvoja u ovom kraju.
Imajući u vidu istorijsko porijeklo i vjekovno postojanje, ove građevine bi bile idealne za kulturne manifestacije, koncerte, književne večeri kao i za različita snimanja, a prije svega za snimanje kadrova koji dočaravaju duh prošlosti. Iskustva iz okruženja nam govore da za samo tri sata snimanja, Beogradska tvrđava zaradi i do 4.000 eura, dok je snimanje serijala "Igre prestola" Dubrovniku donijelo zaradu od najmanje 60 miliona eura po sezoni. Za razliku od komšija, prethodna trodecenijska vlast u Crnoj Gori nije znala da na pravi način valorizuje i iskoristi naša istorijska blaga, već je radeći isključivo za ličnu korist dozvolila da nam se školski objekti pretvaraju u ruševine brišući tragove da je u njima ikad odjekivao dječji smijeh.
