Piše: Milan Vukelić

Živote je izgubilo najmanje 137 ljudi, veliki je broj ranjenih, a odgovornost je preuzela teroristička organizacija Islamska država, tj. njena frakcija naširoko poznata kao Islamska država provincije Korasan ili skraćeno IDPK. Radi se o trenutno najaktivnijoj islamističkoj grupi koja je osnovana 2015. godine sa ciljem da u regionu južne i centralne Azije otpočne stvaranje novog kalifata. Nakon povlačenja Amerikanaca iz Avganistana 2021. godine, džihadisti IDPK fokusirani su na smanjenje legitimiteta novih talibanskih vlasti i nanošenje što većih gubitaka njihovom režimu.

Takođe, tranzicija talibana iz pobunjeničkih u vladajuće strukture, dovela je do toga da brojne islamističke grupe u regionu ostanu bez neformalnog vođstva, tačnije vodeće oružane strukture koje treba slijediti zarad ostvarivanja globalnih džihadističkih ciljeva, a taj vakuum je popunila upravo IDPK. U tom periodu, IDPK počinje da privlači pažnju svjetskih medija i to napadom na aerodrom u Kabulu kada je poginulo 13 američkih vojnika i 170 avganistanskih civila. Početkom ove godine, IDPK je preuzeo odgovornost i za napad u iranskom gradu Kermanu, kada su tokom obilježavanja godišnjice smrti generala Kasema Sulejmanija, bombaši samoubice usmrtili više od 90 osoba. Od sredine 2020. godine emir IDPK je Sanaula Gafari, poznat i kao Šahab el Muhadžir, za kojim je i američka vlada raspisala potjernicu, a samo za informaciju o njemu nudi se nagrada i do 10 miliona dolara.

Iako su im kapaciteti dosta smanjeni u odnosu na 2018. godinu, jer su im talibani i američke oružane snage nanijele ozbiljne gubitke, prije svega u ljudstvu, IDPK je uspijevala da se regrupiše i da razvije sposobnost izvršenja napada i na mete širom Evrope i Azije, a njihov krvavi pir u prestonici Rusije predstavlja demonstraciju njihove trenutne moći. Procjenjuje se da IDPK trenutno broji između 4.000 i 6.00 boraca, posjeduje kampove u minimum 13 provincija u Avganistanu, kao i da raspolaže razgranatom mrežom "spavača", što je posebna opasnost, jer bi se na njihovoj meti mogli naći i ciljevi u zapadnoj Evropi.

Postavlja se pitanje da li je napad Islamske države u Moskvi zaista bilo iznenađenje. Eksperti koji prate aktivnosti ove terorističke organizacije nisu mogli a da ne primijete da Islamska država već godinama unazad, preko svojih propagandnih kanala, od kojih je najpoznatiji novinska agencija Amak, prijete Rusima "da će ih stići kazna jer imaju muslimanske krvi na svojim rukama". To se prije svega odnosi na ratove koje su Rusi vodili u Avganistanu i Čečeniji, ali i na aktivnosti ruske vojske u Siriji. Podsjećamo, nakon što je bivši lider Islamske države Abu Bakr el Bagdadi juna 2014. godine proglasio osnivanje novog kalifata u Siriji i Iraku, formirana je Koalicija za borbu protiv Islamske države. Vrlo je važno istaći da je ulazak Rusije u sukob donio prevagu i da je tada Islamska država izgubila većinu teritorije, ali i prihoda od prodaje nafte, bez kojih je funkcionisanje ove organizacije postalo nezamislivo. Gubitak ključnih uporišta predstavljao je i kraj kalifata Islamske države, a Rusija je u tome odigrala vrlo važnu ulogu. Takođe, Islamska država zamjera Rusiji i njihovu "blagu" reakciju nakon preuzimanja vlasti talibana u Avganistanu. Zvanična Moskva nije priznala novu avganistansku vladu, ali je zadržala svoju ambasadu i pregovarala sa talibanima o trgovini benzinom i drugom robom. Upravo je ispred ruske ambasade u Kabulu, septembra 2022. godine, izvršen bombaški napad za koji je odgovornost preuzela IDPK i tom prilikom je dvoje ruskih diplomata poginulo. Niko ovaj teroristički akt nije protumačio kao opipavanje terena i pripremu za potencijalni napad Islamske države u samoj Rusiji, što se nažalost i dogodilo.

Terorističkim aktom u Moskvi, Islamska država je pokazala sposobnost da se poput svojevrsnog islamističkog feniksa po ko zna koji put izdigne iz pepela, ponovo krene u napad i na taj način pokaže svoju prisutnost koja će ojačati njenu popularnost u džihadističkim krugovima, pa samim tim i znatno uticati na porast regrutacije novih članova. Važno je istaći da se protiv islamskih ekstremističkih organizacija treba boriti prije svega preventivnim djelovanjem, za šta je neophodno poznavanje ideologije kojom se Islamska država i njoj slične organizacije vode. Prema islamsko-fundamentalističkoj teoriji međunarodnih odnosa, svijet se dijeli na zemlju mira "dar el islam" i zemlju rata "dar el harb". Odnosi između njih moraju biti neprijateljski, sve dok šerijatski vjerski zakon ne zavlada cijelom planetom. Period mira može postojati, ali on ne smije biti duži od deset godina. Nakon toga "Alahovi vojnici" moraju nastaviti svoju borbu, koja se karakteriše kao džihad.

politika.rs

(Autor je doktorand Fakulteta političkih nauka u Beogradu)

Mišljenja objavljena u tekstovima autora nisu nužno i stavovi redakcije „Dana”.