Obimna saradnja / - ILUSTRACIJA

Razmjena Kine I EU u prošloj godini 785,8 milijardi dolara

U vrijeme kada se globalni ekonomski rast usporava, a povratak Donalda Trampa u Bijelu kuću pojačao nestabilnost i neizvjesnost, Kina i EU – kao dvije najveće svjetske ekonomije i nepokolebljive pristalice ekonomske globalizacije i liberalizacije trgovine – mogu da ponude stabilnost i sigurnost za inkluzivni globalni ekonomski rast kroz ojačanu saradnju.

Pišu: Jao Ling i Sja Čuanksin

Ove godine obilježava se 50 godina od uspostavljanja diplomatskih odnosa između Kine i Evropske unije (EU).

Kina i EU su jedna drugoj ključni ekonomski i trgovinski partneri. Usred složenog i ozbiljnog međunarodnog pejzaža, prepunog rizika i neizvjesnosti, ekonomska i trgovinska saradnja Kine i EU nastavila je da se brzo razvija, pokazujući izuzetnu otpornost.

Što se tiče bilateralne trgovine, prema podacima kineske carine, ukupan uvoz i izvoz robe između Kine i EU u 2024. godini iznosio je 785,8 milijardi dolara, što je povećanje od 0,4 odsto u odnosu na prethodnu godinu, od čega je kineski izvoz u EU iznosio 516,4 milijarde dolara, 3,0 odsto više u odnosu na prethodnu godinu, a uvoz iz EU pao je za 2,6 odsto na godišnjem nivou manji za 2,64 odsto na godišnjem nivou. EU je treća po veličini izvozna destinacija Kine i drugi najveći uvozni izvor, dok je Kina i dalje najveći uvozni izvor u EU i treća po veličini izvozna destinacija, prema evropskim statistikama.

Što se tiče investicione saradnje, dvosmjerni investicioni tokovi između Kine i EU su nastavili da rastu posljednjih godina, pokazujući dobar zamah. Između 2020. i 2023. godine, tokovi direktnih stranih investicija (SDI) EU u Kinu porasli su sa 5,69 milijardi američkih dolara na 10,58 milijardi dolara, pri čemu je njihov udio u ukupnim kineskim direktnim investicijama porastao sa 3,8 odsto na 6,5 odsto. Prema evropskim podacima, kineski priliv SDI u EU porastao je sa 6,27 milijardi evra u 2020. na 8,06 milijardi evra u 2023. godini, sa grinfild investicijama koje su dostigle 5,3 milijarde eura u 2023. – što je povećanje od 48 procenata u poređenju sa 2022. Nasuprot tome, EU kao cjelina je zabilježila negativan neto priliv za tri konsekventne 2020. godine. 2023, pri čemu je 2020. jedina godina u kojoj je zabilježen pozitivan priliv.

Razvoj i Kine i EU zahtijeva čvršću saradnju dvije strane. Kina se dosljedno zalaže za izgradnju partnerstva sa EU usredsređenog na mir, rast, reforme i napredak civilizacije. EU smatra važnim partnerom za kinesku modernizaciju, naglašavajući saradnju u kojoj svi dobijaju. Međutim, poslednjih godina EU sve više karakteriše Kinu kao "konkurenta" i "sistemskog rivala", dajući prioritet bezbjednosnim brigama nad ekonomskim interesima i usvajajući pristup smanjenja rizika u svojim trgovinskim i ekonomskim odnosima sa Kinom.

Uprkos tome, kao izvozno orijentisana ekonomija, ekonomski rast EU i dalje zavisi od pristupa velikom kineskom tržištu koje se širi. Tokom evropske krize državnog duga, snažan rast izvoza u Kinu i priliv kineskog kapitala bili su ključni u pokretanju ekonomskog oporavka EU. Prema statistikama iz Kine i Evrope, bilateralna trgovina podržava zapošljavanje za oko tri miliona ljudi u EU i šest miliona ljudi u Kini.

Što se tiče investicija, međusobna ulaganja između dvije strane su povećala profit evropskih kompanija i podržala razvoj zelene industrije u Evropi. Zahvaljujući ovoj saradnji, do 2024. godine, polovina prodaje Folksvagena, jedna trećina prodaje BMV-a i 36 odsto globalne prodaje Mercedes-Benza ostvareno je na kineskom tržištu. Pored toga, očekuje se da će Mađarska postati najveći evropski i jedan od pet najboljih centara za proizvodnju novih energetskih baterija do 2030. godine.

Globalni ekonomski rast zahtijeva saradnju Kine i Evrope. Usred eskalacije geopolitičkih tenzija i strukturnih izazova kao što su starenje stanovništva, slabe investicije i opadanje ukupne faktorske produktivnosti, globalni ekonomski rast se poslednjih godina bori da pronađe dovoljan endogeni podsticaj. Neke zemlje su prihvatile protekcionističku politiku, gradeći "malo dvorište i visoke ograde" i težeći "odvajanju od Kine", dok istovremeno primjenjuju strategije prosjačenja i susjeda u trgovini i industriji. Ove akcije su dodatno ograničile globalni ekonomski i trgovinski rast.

Prema Međunarodnom monetarnom fondu, očekuje se da će globalna ekonomija porasti za samo 3,2 odsto u 2024. godini, što predstavlja najnižu stopu rasta od 2021. Prema podacima Svjetske trgovinske organizacije, dok je svjetska trgovina zabilježila rast od 2,7 odsto na godišnjem nivou, što je poboljšanje u odnosu na pad od 1,1 odsto u 2023. godini, sa porastom rasta u poslednjih nekoliko godina. Uloga koju je nekada imao kao ključnog pokretača ekonomskog rasta prije globalne finansijske krize 2008. značajno je smanjena. Kina i EU zajedno čine više od trećine globalne ekonomije. U 2023. kineska ekonomija je porasla za 5,2 odsto na godišnjem nivou, dok je ekonomija EU porasla za 0,4 odsto. Zajedno su doprineli 1,1 procentni poen globalnom rasta, što čini 33 odsto ukupnog broja. Kineski BDP je 2024. godine porastao 5 odsto na godišnjem nivou, dok se očekuje da će ekonomija EU rasti za 0,9 odsto, prema poslednjim prognozama Evropske komisije. Očekuje se da će zajednički doprinos Kine i EU globalnom ekonomskom rastu i razvoju trgovine postati još značajniji.

Globalno ekonomsko upravljanje zahtijeva saradnju Kine i Evrope. Posljednjih godina, ekonomska globalizacija i liberalizacija trgovine su ometeni porastom unilateralizma i protekcionizma. Istovremeno, nedostatak globalnog konsenzusa o pravilima i politikama za nove oblasti poput zelene trgovine i digitalne trgovine stvorio je jaz u stvaranju novog zamaha za globalni ekonomski i trgovinski rast. Postoji hitna potreba za revitalizacijom globalnog razvoja kroz poboljšano upravljanje. Kako se Sjedinjene Države udaljavaju od multilateralizma ka unilateralizmu u okviru svoje politike "Amerika na prvom mjestu", globalna trgovina se suočava sa rizikom fragmentacije i nestabilnosti. I Kina i EU podržavaju multilateralni trgovinski sistem u čijem je središtu STO.

Održavanje zdravog, stabilnog i predvidljivog globalnog trgovinskog okruženja je u interesu obje strane — i velike većine privreda širom svijeta. Kao odgovor na američko "tarifno držanje", Kina i EU imaju zajedničku odgovornost da istraže načine da održe normalnu međunarodnu trgovinsku razmjenu, istovremeno balansirajući razvoj svojih industrija. Oni se moraju suprotstaviti politizaciji trgovine i osigurati da se trgovina vrati svojoj ekonomskoj suštini, što će ponovo zapaliti njenu pozitivnu ulogu u pokretanju ekonomskog rasta. I Kina i EU su aktivni praktičari u borbi protiv klimatskih promjena. Oni moraju u potpunosti da iskoriste svoju snagu unutrašnjeg tržišta kako bi predvodili globalnu trgovinu, investicije, tehnološku saradnju i donošenje pravila u zelenim i niskougljeničnim sektorima. Kao dvije velike ekonomije, ovo nije samo njihova odgovornost, već je i od suštinskog značaja za njihov zajednički razvoj.

(Jao Ling je direktor Evropskog instituta pri Kineskoj akademiji za međunarodnu trgovinu i ekonomsku saradnju pri Ministarstvu trgovine, a Sja Čuanksin je istraživač saradnik na istom institute)