Prof. dr Senad Gačević / -PRIVATNA ARHIVA S. GAČEVIĆA

Senad Gačević: Muzika je najdirektniji izraz identiteta naroda i prostora

Nepostojanje institucionalnog organizovanja u oblasti muzičke baštine ponekad otvara prostor i za diletantizam kojemu povremeno svjedočimo a što može biti veoma štetno za definisanje kulturnog i državnog identiteta, kaže prof. dr Gačević

Koncert muzike kompozitora prof. dr Senada Gačevića biće održan večeras, 25. februara, od 20 časova u Kamernoj sali Muzičkog centra Crne Gore. Koncert muzike inspirisane našom muzičkom folklornom tradicijom, a pisane za klavir, naslovljen je "Baština i klavir". Gačevićeva djela pisana za solistu i klavir četvororučno izvodiće pijanisti Vladana Perović i Amir Džaković. Pored MCCG organizator koncerta je i CEKUM. Ulaz je slobodan, a razgovor s dr Gačevićem ovom prilikom i poučan i poželjan.

• Ponovo imamo priliku da slušamo koncert s Vašom autorskom muzikom. No, ovaj put odlučili ste da se predstavite djelima pisanim za klavir. Koliko je klavir kao instrument bitan i poželjan uopšte u radu jednog kompozitora?

– Klavir je, uzimajući u obzir sve njegove karakteristike, najvažniji i neophodan instrument za rad kompozitora. To je instrument melodije i harmonije, velikog tonskog obima, pokriva veliki prostor jačine zvuka, tehnički je veoma spretan i ima izuzetnu boju tona. Klaviru su se kao autori obraćali praktično svi značajni kompozitori u istoriji muzike, od kad ovaj instrument postoji. Klavir je "orkestar u malom" i na njemu se mogu izraziti skoro sve zamisli autora. Zbog toga je i literatura za ovaj instrument i najbogatija literatura u odnosu na sve druge instrumente.

Otvoreno pitanje muzičkog izdavaštva

• Obzirom na zavidan broj djela koja ste napisali, planirate li možda publikovanje notnog teksta, ili možda snimanja barem jednog dijela kompozicija?

– Kruna ovakvog rada trebalo bi da bude štampanje i izdavanje nastalih djela, kao i njihovo audio bilježenje i publikovanje na nekom nosaču zvuka. Takva želja i plan postoji ali se kod realizacije pojavljuju problem, prije svega finansijske prirode. Pored kompozitorskog rada, autor je prinuđen i da troši veliku energiju i vrijeme na stvaranje uslova da se radovi publikuju i promovišu. Međutim, s obzirom da to nije ništa novo u mom višedecenijskom djelovanju, navikakao sam na ove okolnosti i uložiću dodatni napor da realizujem i taj dio procesa u narednom periodu. Ovo otvara i pitanje muzičkog izdavaštva u Crnoj Gori kao još jednog od problema muzičke infastrukture kod nas.

• Na repertoaru su se našla djela inspirisana folklornom tradicijom. Zašto je potrebno i na ovaj način čuvati muzičku folklornu tradiciju – nematerijalnu baštinu?

– Muzika je najdirektniji izraz identiteta naroda i prostora i u tom smislu je kulturološki od izuzetnog značaja. Kad čujete neku narodnu muziku odmah prepoznajete o kom se narodu radi, to je moć identifikacije koju ne pruža u ovoj mjeri nijedna druga duhovna djelatnost. Folklor, dakle, predstavlja jedan od najvažnijih temelja oblikovanja jedne zajednice i predstavlja njen ključni doprinos obogaćivanju ljudske civilizacije. Iz ovih razloga neophodno je permanentno brinuti o muzičkoj baštini crnogorskog prostora i afirmisati je na različite načine. Vrlo često su djela nastajala na fonu izvornog stvaralaštva dostizala vrhove muzičke umjetnosti, posebno kod autora "nacionalnih" usmjerenja, što govori o izuzetnosti autora ali i bogatstvu folklorne tradicije pojedinih naroda i prostora.

Još je ljepše u četiri ruke

• Zanimljivo je da će publika na koncertu "Baština i klavir" imati priliku da čuje i kompozicije pisane za klavir četvororučno. U čemu je draž, a možda i potreba, da ste uobličili neka djela za četiri ruke?

– Klavir četvororučno je veoma pogodan ansambl sa ogoromnim izvođačkim mogućnostima. Ponekad faktura zamišljene kompozicije zahtijeva više od dvije ruke za izvođenje pa se onda pribjegava pisanju za klavir četvororučno. Ponekad je postojanje i djelovanje nekog ansambla poticaj za pisanje pa sam ja, zahvaljujći postojanju dua Ana i Ida Muratagić i saradnji sa njima napisao jedan broj kompozicija za klavir četvororučno. Ja se sjećam vremena kad u Crnoj Gori nije bilo ovakvog ansambla, danas se ovakvi ansambli znatno više pojavljuju na našoj muzičkoj sceni pa su izvođenja muzike za ovaj ansabl češća. To je situacija pogodna za kompozitore i izaziva nastanak novih djela za klavir četvororučno.

• Generalno, što bi po Vama trebalo učiniti da se muzička folklorna tradicija, nematerijalna baština istraži i zaštiti na pravi način? Što nam nedostaje – institucionalno, kadrovski...?

– Mislim da je ovaj segment naše kulture najzapušteniji segment. Problemi su višestruki a najvažniji je da nemamo instituciju specijalizovanu za zaštitu i promociju nematerijalne baštine. Koliko su mi okolnosti dozvoljavale ja sam se bavio muzičkom baštinom na različite načine. To mi je omogućilo da budem svjedok a i danas svakodnevno svjedočim nestajanju dijelova ove baštine. Svjedok sam i časnog djelovanja pojedinaca u ovoj oblasti ali su dometi njihovog djelovanja parcijalni i nedovoljni. Pored činjenice da nemamo dovoljno etnomuzikolga – istraživača, mi, nažalost, nemamo ni instituciju koja bi osmišljavala i realizovala strategije iz ove oblasti i na organizovan i profesionalan način vodila računa o očuvanju i promociji muzičke baštine Crne Gore. Poznato je da sa nestankom jednog narodnog umjetnika nestaje jedan cijeli mikrosvijet izvorne umjetnosti a nama se često dešava da vrlo vrijedni narodni umjetnici prođu a da mi ne zabilježimo to stvaralaštvo. Nepostojanje institucionalnog organizovanja u ovoj oblasti ponekad otvara prostor i za diletantizam kojemu povremeno svjedočimo a što može biti veoma štetno za definisanje kulturnog i državnog identiteta.