Interesantno predavanje u podgoričkoj Narodnoj biblioteci "Radosav Ljumović" prije neko veče održala je doc. dr Jelena Gazdić. Predavanje je upriličeno povodom 8. septembra, Svjetskog dana pismenosti, a naslovljeno "Pismo kao osnov pismenosti – o ćirilici od Save Mrkalja do Vuka Karadžića". U predavanje je prisutne uveo mr Milorad Durutović, objašnjavajući značaj pismenosti kao jedne od osam ključnih kompetencija za cjeloživotno učenje.
Dr Gazdić je navela da se o pismenosti može govoriti na više nivoa, ali da se ona ovaj put opredijelila da govori o osnovnom obliku tog pojma, o pismu. Dodatni razlog za izbor teme, kaže ona, jest i činjenica da živimo u vremenu kada se naše pismo, ćirilica, dovodi u pitanje. Zato je, kaže ona, važno znati osnovne stvari koje su dovele do toga da naše pismo, srpska ćirilica, danas ima 30 slova, upoznajući i podsjećajući prisutne na istorijat ove problematike. Broj slova, podsjeća ona, varirao je u prošlosti od 38 do 43. Do 1810. godine bilo je više srpskih autora koji su se donekle bavili reformom srpske azbuke; a to za rukom polazi Savi Mrkalju, koji je reformisao crkvenu ćirilicu svodeći je na 29 grafema koje je, kasnije, preuzeo i Vuk Stefanović Karadžić. Svoju reformu Mrkalj je 1810. godine objavio u knjizi "Salo debeloga jera libo azbukoprotres", štampanoj u Budimu.
– "Na ovih 18 strana ima više filozofije nego u kakvoj debeloj gramatici. Takav bistar gramatički um nisam našao u Izrailju", rekao je Jernej Kopitar. Mrkalj je reformisao crkvenu ćirilicu izbacivši iz nje suvišna pismena i svodeći je na 29 grafema koje je u početku i Vuk preuzeo - rekla je Gazdić. Vuk je kasnije dodao i slovo "dž". Ističe i da se Mrkalj zalagao za princip jedno slovo jedan glas, ali to do kraja nije sproveo. Mrkaljev rad, reforma, bila je osporavana, a on izopšten. Ipak, Vuk Karadžić je dovršava u Rječniku (1818), ustanovivši današnji izgled srpske ćirilice.
– Savu Mrkalja možemo posmatrati kao velikog reformatora srpskog pisma, a Vuka Karadžića kao reformatora srpskog pravopisa. Njih dvojicu nikako ne treba konfrontirati kao što je to mahom kod površnih poznavalaca njihovog djela. Nikako ne mogu biti oponentni. Čak u jednom momentu 1814. g kada Vuk piše gramatiku ("Pismenicu serpskog jezika"), on kaže - "ja ovdje druge azbuke ne poznajem nego Merkalijeve, pa ću se nje i pridržavati". Njih dvojica mogu biti samo na istoj strani. Ono što je Sava Mrkalj započeo to je Vuk S. Karadžić i dovršio svojim djelom, zahvaljujući svojoj upornosti i snazi da se izbori sa onim s čim Mrkalj nije mogao - kaže dr Gazdić.
Коментари (0)
Оставите свој коментар