/ -FOTO: ARHIVA

Drastičan rast slučajeva varičele u poslednjih devet godina: Broj oboljelih od ovčijih boginja porastao na skoro 5.500

Obolijevanje od varičele (ovčije boginje) u Crnoj Gori se održava na epidemijskom nivou. Tokom 2024. godine prijavljeno je 5.428 slučajeva varičele, pokazuje izvještaj o zaraznim bolestima koji je priredio Institut za javno zdravlje.

Kada se ovaj podatak uporedi sa 2015. godinom, kada je bilo 3.835 oboljelih od ovčijih boginja, dolazi se do zaključka da je u Crnoj Gori došlo do drastičnog rasta ove zarazne bolesti u poslednjih devet godina, odnosno da su prošle godine registrovana 1.593 oboljela više.

Najmanje oboljelih u Crnoj Gori bilo je 2020. i 2021. godine, kada je registrovano oko 1.000 zaraženih varičelom na godišnjem nivou.
– Iako se oboljenje registruje u svim dobnim uzrastima, najveći broj oboljelih je u uzrasnim grupama 0–4, 5–9 i 10–19 godina, na koje otpada oko 96 odsto oboljelih. Infekcija se javljala bez značajnih razlika – piše u izvještaju.

Institut je lani registrovao i 34 laboratorijski potvrđena slučaja morbili (male boginje). Najviše oboljelih registrovali su u Budvi i Podgorici (po deset), zatim u Rožajama i Baru (po pet), Pljevljima i Tuzima (po dva), dok je u Beranama zabilježen jedan slučaj. Od registrovanih slučajeva, nijedna osoba nije nije bila u potpunosti vakcinisana MMR vakcinom.

Izvještaj kreiran na osnovu podataka iz zdravstvenih ustanova

Izvještaj Instituta za javno zdravlje kreiran je na osnovu podataka iz Registra zaraznih bolesti koji se vodi u Institutu, a u koji su elektronskim putem dostavljane prijave zaraznih bolesti iz domova zdravlja, opštih i specijalnih bolnica i kliničko-bolničkih centara.

– U elektronski sistem Registra unošene su i prijave dostavljene na papirnom obrascu (prijave iz Kliničkog centra Crne Gore i privatnih zdravstvenih ustanova). Podaci o učestalosti akutnih respiratornih infekcija (ARI), kao i diferenciranih i nediferenciranih oblika gripa (IL), praćeni su na osnovu zbirnih prijava kroz elektronski sistem primarne zdravstvene zaštite. Nepostojanje jedinstvenog sistema za elektronsko prijavljivanje zaraznih bolesti pojedinačnom prijavom, koji bi, pored uključenih ustanova (domovi zdravlja, opšte i specijalne bolnice, kliničko-bolnički centri), obuhvatio i najveću javnu zdravstvenu ustanovu (KCCG) i privatne zdravstvene ustanove, predstavljalo je značajan nedostatak u sistemu nadzora zasnovanom na indikatorima, ističu iz Instituta.

Institut za javno zdravlje lani je registrovao 12.288 slučajeva obolijevanja od zaraznih bolesti koje podliježu obaveznom prijavljivanju.
– Tokom 2024. godine registrovana su 23 smrtna slučaja od zaraznih bolesti. Od tog broja 11 je preminulih od kovida-19, devet umrlih od gripa, jedan od pertusisa (velikog kašlja), jedan od listerioze i jedan od enterokolitisa izazvanog sa Clostridium difficile. Podaci o mortalitetu ne uključuju smrtne slučajeve koji se mogu povezati sa HIV/AIDS-a infekcijom, kao ni od tuberkuloze, koji se obrađuju u posebnim izvještajima – objasnili su iz Instituta.

Prema njihovom izvještaju, s obzirom na to da respiratorne zarazne bolesti dominiraju (90,5 odsto), ostale grupe zaraznih bolesti prisutne su sa vrlo niskim učešćem (sve zajedno čine 9,5 odsto ukupnog broja oboljelih od zaraznih bolesti koje se registruju).

– Crijevne zarazne bolesti su na drugom mjestu, sa učešćem od 5,5 odsto u ukupnom broju oboljelih, a na trećem mjestu su parazitarna oboljenja, sa tri odsto. U strukturi 10 najčešće pojedinačno prijavljenih zaraznih bolesti u 2024. godini, varičela se nalazi na prvom mjestu sa sirovom stopom incidencije od 869,9/100.000 stanovnika. Na drugom mjestu je kovid-19 (470,2/100.000), dok se tonsillo-pharyngitis streptococcica nalazi na trećem mjestu (140,3/100.000). Slijede influenca koja je laboratorijski potvrđena i pertusis, sa incidencijama od 132,4 i 94,8 na 100.000 stanovnika. Ovakva raspodjela ukazuje na to da dominiraju respiratorne bolesti, pri čemu visoka učestalost varičele odražava izostanak specifične mjere primarne prevencije (vakcinacije), dok je značajno prisustvo kovida-19 posledica nastavka cirkulacije virusa u populaciji dominatno u prvih osam mjeseci 2024. godine – navodi se u izvještaju Instituta za javno zdravlje.

Razlika između malih i ovčijih boginja

Roditelji često miješaju morbile (krzamak) i varičele (pljuskavice, vodene ospice, ovčije boginje). Međutim, čak ni osip kod ovih bolesti nije isti. Ovo često zavara roditelje da misle da su morbili lagana bolest, protiv koje čak ne treba vakcinisati. Ali, čak ni varičele nisu blaga bolest, pogotovo ako se neko zarazi kasnije u životu, dok su morbili prilično opasni. S obzirom na to da se ove bolesti šire regionom, evo nekoliko informacija.

Varičele i morbili su na prvi pogled vrlo slični. Međutim, ove bolesti izazivaju različiti virusi i klinička slika je malo drugačija. Ponekad roditelji miješaju ove bolesti jer se one očituju osipom, ali su ospe drugačije.

Morbili je oboljenje koje je u narodu poznato kao ospice, krzamak ili male boginje. Uzročnik je morbilivirus. To je vrlo kontagiozno (lako se širi među populacijom) zarazno oboljenje, koje se može prevenirati vakcinom, i oboljenje koje ima najviše smrtnih slučajeva od svih zaraznih bolesti koje se mogu spriječiti vakcinom.

Varičela je nešto lakše, takođe vrlo kontagiozno oboljenje, u narodu poznato kao vodene kozice, ovčije boginje ili pljuskavice. Uzročnik je varičela-zoster virus. Kada se kaže da je lakše oboljenje, misli se na lakšu kliničku sliku i djeca ga uglavnom lako prebole. Međutim, i ovo oboljenje može imati teže komplikacije, koje su, na svu sreću, rijetke (upala pluća, mozga), ali su češće nego što se mislilo. Klinička slika je puno teža kod odraslih i kod adolescenata.

Oba oboljenja imaju isti način prenošenja. Radi se o kapljičnoj infekciji koja se prenosi kijanjem i kašljanjem, tj. sekretima iz usta i nosa...