Praćenjem trenda zagađenja vazduha na osnovu podataka sa automatskih stanica za mjerenje kvaliteta vazduha u toku decembra, a naročito u posljednjih nedjelju dana, primijećen je porast koncentracija respirabilnih PM10 čestica na mjernim stanicama u Pljevljima, Nikšiću, Podgorici i Bijelom Polju, saopšteno je iz Instituta za javno zdravlje.

Važećom Uredbom o utvrđivanju vrsta zagađujućih materija, graničnih vrijednosti i drugih standarda kvaliteta vazduha ("Sl. listu CG", br. 25/2012) normirano je da srednja dnevna koncentracija PM10 čestica od 50 μg/m3, ne smije biti prekoračena preko 35 puta godišnje. 

- Analizom mjesečnih izvještaja o kvalitetu vazduha Agencije za zaštitu životne sredine, evidentno je da je od januara do kraja novembra ove godine u sve četiri navedene opštine došlo do prekoračenja normiranih vrijednosti, te su srednje dnevne koncentracije PM10 čestica bile veće od 50 μg/m3 u Pljevljima 102 dana, Bijelom Polju 64, Podgorici 43 i Nikšiću 41 dana.

S obzirom na to da su navedene četiri opštine predstavnici sjeverne i centralne zone kvaliteta vazduha, smatramo da je i u drugim opštinama koje pripadaju centralnoj i sjevenoj regiji, a u kojima nijesu instalirane mjerne stanice za praćenje kvaliteta vazduha, slično stanje - saopšteno je iz IJZ-a.

Ističu da su nastupajući praznici vrijeme kada se očekuje povećani promet i potrošnja pirotehničkih sredstava. Respirabilne PM10 i PM2,5 čestice koje nastaju nakon upotrebe pirotehničkih sredstava će značajno povećati već postojeće visoke srednje dnevne koncentracije zagađenja PM česticama.

- Pored toga, ove čestice nose u svom sastavu čitav spektar hemijskih supsanci koje samostalno ili u jedinjenjima mogu štetno uticati na zdravlje (kalijum, sumpor, bakar, olovo, stroncijum, vanadijum, titanijum, barijum, mangan, aluminijum, čađ...). Ove čestice koje nastaju upotrebom pirotehničkih sredstava mogu se zadržati u vazduhu u trajanju duže od jedne nedjelje, te molimo građane, prvenstveno roditelje da ne nabavljaju i omogućavaju djeci korišćenje pirotehničkih sredstava, kako bi izbjegli višestruke neželjene posljedice koje mogu nastati upotrebom petardi i drugih pirotehničkih sredstava. 

Ispod navodimo Preporuke za postupanje tokom trajanja povišenog zagađenja vazduha:

• Smanjite i održavajte fizičku aktivnost na niskom nivou.
• Izbjegavajte aktivnosti na otvorenom pri kojima dišete brže ili dublje. Preferirajte šetnju umjesto trčanja ili aktivnosti u unutrašenjem prostoru.
• Izbjegavajte prometne ulice i saobraćajnice gdje je koncentracija respirabilnih čestica veća usled zagađenja koja potiču od prevoznih sredstava (automobila, kamiona i sl.).
• Boravite u zatvorenom prostoru u području sa što je moguće čistijim vazduhom. Naročito je bitno obezbijediti da je prostorija za spavanje najmanje ugrožena spoljašnjim i unutrašnjim zagađenjem. Dobar izbor je da prostorija obavezno bude bez uređaja za grijanje prostora fosilnim gorivima. Ako soba ima prozore koji su okrenuti ka saobraćajnici ili treba ih držati zatvorene.
• Koristite klima uređaje ili sisteme grijanja koji imaju odgovarajuće filtere ili su dizajnirani tako da ne uvlače spoljašnji vazduh u prostorije za boravak. Ako grejno tijelo pruža mogućnost korišćenja svježeg spoljašnjeg vazduha, treba onemogućiti unos svježeg vazduha spolja.
• Redovno održavajte i čistite filtere vazduha, kako bi se omogućio dobar protok vazduha u zatvorenom prostoru. Uređaji za prečišćavanje vazduha mogu pomoći u popravljanju kvaliteta vaduha u zatvorenom prostoru, ali treba voditi računa da se ne koriste uređaji koji proizvode ozon, jer će se u tom slučaju povećati zagađenje u stambenom prostoru.
• Smanjite zagađenje vazduha u vašem domu tako što ćete zabraniti pušenje u prostorijama u kojima boravite, sisteme grijanja prilagoditi i primjenjivati one koji ne stvaraju unutrašnje zagađenje i PM čestice, izbjegavati korišćenje svega što sagorijeva kao što je drvo u kaminima, otvorenim ložištima, uređaje za grijanje prostorija fosilnim gorivima, plinske šporete i šporete/peći na čvrsta goriva.
• Vodite računa pri održavanju čistoće u zatvorenim prostorijama. Čišćenje pokreće čestice koje se već nalaze unutar vaših prostorija, stoga treba po mogućnosti koristiti usisivače koji imaju filtere koji zadržavaju čestice u visokom procentu (npr. HEPA filter). Pri čišćenju treba dati prednost vlažnom čišćenju koje može pomoći u smanjenju količine prašine.
• Kada se kvalitet ambijentalnog vazduha poboljša, treba otvoriti prozore i provjetriti prostorije.
• Pratite preporuke od strane Agencije za zaštitu prirode i životne sredine kao i vremensku prognozu kako bi što bolje planirali aktivnosti za vrijeme kada se poboljša kvalitet vazduha, kao što je na primjer pojava vjetrova ili kiša koji doprinose čišćenju vazduha. Kada se kvalitet ambijentalnog vazduha poboljša iskoristite ovo vrijeme da boravite na otvorenom.
• Pratite uputstva Agencije za zaštitu prirode i životne sredine, lokalne higijensko-epidemiološke službe i Instituta za javno zdravlje Crne Gore u cilju prevencije i zaštite zdravlja u slučajevima povećanog zagađenja vazduha.

Više informacija o uticaju zagađenog vazduha na zdravlje možete naći na zvaničnoj internet stranici Instituta za javno zdravlje Crne Gore https://www.ijzcg.me/