Razgovarao: prof. dr Zvezdan Vukanović
Predsjednik Njemačkog univerziteta digitalnih nauka Majk Fridrihzen kaže da se digitalna transformacija, iz perspektive ekonomike medija, razumije ne samo kao tehnološki napredak, već kao strukturna reorganizacija stvaranja vrijednosti.
– U tom kontekstu, obrazovanje se javlja kao ključni katalizator inovacija i akumulacije intelektualnog kapitala – kaže Fridrihzen u intervjuu za "Dan".
•Evropa se suočava sa produbljivanjem manjka IT vještina (otprilike 149.000 nepopunjenih IT pozicija u 2023. i projektovani jaz od 663.000 do 2040). Desetine hiljada pozicija i dalje su otvorene, a stručnjaci predviđaju da će potražnja nastaviti da raste do 2040. Kao suosnivač i osnivački predsjednik Njemačkog univerziteta digitalnih nauka, koje ste ciljeve obima i ishoda – upisi, stope završetka, ishodi zapošljavanja/povećanje plata – preuzeli za Njemački univerzitet digitalnih nauka da postigne do kraja početnog perioda državnog priznanja, trenutno produženog do 31. decembra 2029? Kako ćete ove ciljeve javno prikazati, sprovesti i nezavisno verifikovati?
– Evropa trenutno doživljava značajan deficit digitalnih i IT profesionalaca, razvoj koji će vjerovatno imati štetne posledice po konkurentnost i inovacioni kapacitet regiona. Njemački univerzitet digitalnih nauka pozicionira se i kao akademska institucija i kao transformativna snaga koja adresira ovaj jaz. Njemački univerzitet digitalnih nauka osnovan je da odgovori na ovu urgentnu potrebu. Kao potpuno digitalan i istraživački orijentisan univerzitet, Njemački univerzitet digitalnih nauka oličava novu obrazovnu paradigmu: onu koja spaja tehnološku izvrsnost sa etičkom odgovornošću i strateškom predusretljivošću. Iz perspektive Njemačkog univerziteta digitalnih nauka, ovaj razvoj predstavlja mnogo više od neravnoteže na tržištu rada – on je strateški imperativ za evropsku konkurentnost, inovacioni kapacitet i društvenu koheziju. Njemački univerzitet digitalnih nauka je novoosnovani digitalni univerzitet koji je i akademska institucija i transformativni akter u ovoj evoluirajućoj sredini.
Evropa je na pragu uzbudljive nove ere i trenutno prolazi kroz ključni trenutak svoje digitalne transformacije, suočavajući se s dubokim strukturnim izazovom: ubrzanim nedostatkom digitalnih i IT profesionalaca, procesom koji će snažno uticati na njenu buduću sposobnost za inovacije, konkurentnost i društvenu koheziju. Uočljivi nedostatak digitalnih i IT profesionalaca ne označava samo ekonomski nesklad, već sistemski izazov koji zahtijeva sveobuhvatno preispitivanje visokog obrazovanja.
Do 2029. godine univerzitet teži da ostvari održiv obim studentskih upisa na programima osnovnih studija, master studija, MBA i mikro diploma. Ovaj cilj je potkrijepljen posvećenošću akademskoj izvrsnosti, obezbjeđujući visoke stope završetka i personalizirana iskustva učenja. Univerzitet je usvojio pristup zasnovan na podacima, koristeći naprednu analitiku i vještačku inteligenciju kako bi podržao studente na njihovom akademskom putu.
Akademsku strukturu institucije karakterišu modularnost, pristup zasnovan na podacima i globalna dostupnost demokratizujući pristup digitalnom učenju, istovremeno čuvajući intelektualnu strogost evropske akademske tradicije. Posvećenost digitalnom suverenitetu očituje se u interdisciplinarnim programima iz nauke o podacima, vještačke inteligencije, sajber bezbjednosti i digitalnog biznisa, koji postavljaju temelje za digitalnu budućnost Evrope.
Njemački univerzitet digitalnih nauka prevazilazi uobičajene granice akademske institucije, djelujući kao transformativni ekosistem koji organski integriše domene nauke, industrije i javnih politika. Njegovanjem bliskih partnerstava s tehnološkim kompanijama, startapima i istraživačkim institucijama obezbeđuje se da stvaranje znanja neposredno vodi ka inovacijama i zapošljivosti.
Fundamentalni cilj Njemačkog univerziteta digitalnih nauka redefiniše ulogu univerziteta u digitalnom dobu. To podrazumijeva pokazivanje da budućnost visokog obrazovanja nije samo digitalna po formi, već i po duhu – otvorena, adaptivna, umrežena i duboko humana po svojoj svrsi.
•Do kraja tekućeg perioda državnog priznanja, koji traje do 31. decembra 2029, Njemački univerzitet digitalnih nauka definisao je skup institucionalnih ciljeva usmjerenih na ishode koji odražavaju njegovu misiju da poveže akademsku izvrsnost s digitalnom zaposlivošću. Univerzitet je na ambicioznoj misiji da postigne održivu mjeru studentskih upisa na programima osnovnih studija, mastera, MBA i mikro diploma. Posvećenost je da se ekspanzija uvijek podređuje kvalitetu i obrazovnom uticaju, a ne rastu samom po sebi. U središtu ove posvećenosti stoji obezbjeđivanje visoke stope završetka, potpomognute analitikom učenja zasnovanom na podacima, modularnim dizajnom studija i akademskim savjetovanjem uz podršku vještačke inteligencije, koje omogućava fleksibilne i individualizovane studijske putanje.
– Do zaključenja sadašnjeg perioda državnog priznanja 2029, Njemački univerzitet digitalnih nauka teži da bude prepoznat kao model sljedeće generacije digitalnog visokog obrazovanja. Strateški fokus institucije nije usmjeren na kvantitativnu ekspanziju, već na unapređenje akademskog kvaliteta, obezbjeđivanje društvene relevantnosti i mjerenje obrazovnog uticaja.
Njemački univerzitet digitalnih nauka forimira održivo i globalno raznovrsne programe osnovnih studija, mastera, MBA i mikro diploma. Ova vizija rukovodi se principom da ekspanzija mora uvijek služiti izvrsnosti. Univeritet koristi analitiku učenja zasnovanu na podacima i akademsko savjetovanje uz podršku vještačke inteligencije, kako bi se olakšale personalizovane studijske putanje koje podstiču cjeloživotno učenje i obezbjeđuju visoke stope završetka.
Pojam studentskog uspjeha redefinisan je tako da obuhvata više od samog diplomiranja; on označava razvijanje digitalnih kompetencija, profesionalne sposobnosti i inovacionog potencijala. Modularna i fleksibilna struktura programa neposredno povezuje akademsku rigoroznost i izvrsnost sa promjenjivim zahtjevima digitalne ekonomije.
Njemački univerzitet digitalnih nauka pokazuje da skalabilnost i kvalitet nijesu protivrječni, već se međusobno pojačavaju. Osnivačka obrazovna misija univerziteta je da sjedini akademsku izvrsnost s digitalnom zaposlivošću i aktivno doprinese transformaciji Evrope u konkurentno, digitalno društvo zasnovano na znanju.
•Uz stipendijsku strategiju usmjerenu ka globalnim polaznicima, uključujući Globalni jug, Njemački univerzitet digitalnih nauka opisuje se kao prvi 100% digitalni univerzitet u Nemačkoj i, u nekim kanalima, "prvi u Evropi", sa kvartalnim upisima, isporukom nastave u MOOC stilu i mikro diplomama (≈5 ECTS/≈3 mjeseca). Kako se ovo pozicioniranje brenda uklapa u dugogodišnji pejzaž učenja na daljinu u Nemačkoj, Velikoj Britaniji I Evropskoj uniji. Koji su suštinski diferencijatori – uključujući istraživačku djelatnost i akreditaciju programa osnovnih, master i MBA studija – koji će najviše unaprijediti reputaciju Njemačkog univerziteta digitalnih nauka?
– Njemački univerzitet digitalnih nauka oličava novu generaciju evropskih visokoškolskih institucija, obilježenih digitalnim "native" identitetom, istraživački vođenim fokusiranošću i etičkim utemeljenjem. Njegovo državno priznanje od strane Ministarstva za nauku, istraživanje i kulturu Brandenburga (MWFK) do 2029. obezbjeđuje stabilan okvir za dugoročni razvoj, koji integriše akademsku izvrsnost s tehnološkom inovacijom i društvenom odgovornošću.
Univerzitet nudi različite programe, uključujući B.Sc. Digital World, M.Sc. Applied AI, Cybersecurity, Advanced Digital Reality, Digital Leadership, kao i MBA iz digitalnih tehnologija i digitalne transformacije. Ovi programi integrišu obrazovanje s primijenjenim digitalnim istraživanjem u jedinstvenoj institucionalnoj strukturi.
Istraživački model je zasnovan na mrežama i globalno povezan: istraživači, doktorandi i istraživački saradnici sarađuju u digitalnim klasterima i centrima. Ovi centri obuhvataju širok spektar disciplina, uključujući digitalne nauke, sajber bezbjednost, vještačku inteligenciju i analitiku učenja. Podsticanjem interdisciplinarnog, podacima vođenog istraživanja izvan fizičkih granica, centri promovišu povezanije i kolaborativnije istraživačko okruženje.
Digitalno podržane doktorske studije, koje se sprovode u ko mentorstvu s međunarodnim partnerima, obezbjeđuju akademsku rigoroznu strogost, dok istovremeno afirmišu globalnu uključenost i personalizovano mentorstvo kroz analitiku zasnovanu na vještačkoj inteligenciji. Istovremeno, Njemački univerzitet digitalnih nauka održava ravnotežu između otvorene nauke i komercijalizacije preko svoje kompanije Innovation GmbH, koja prevodi istraživačke nalaze u praktičnu i ekonomsku vrijednost uz očuvanje intelektualnog integriteta.
Njemački univerzitet digitalnih nauka predstavlja paradigmatski primjer digitalnog univerziteta budućnosti, koji integriše akademsku rigoroznu strogost, tehnološku sofisticiranost i preduzetničku agilnost. Institucija nije samo učesnik evropske digitalne transformacije; ona aktivno oblikuje intelektualne i institucionalne temelje te transformacije.
•Vi i prof. dr Christoph Meinel navedeni ste kao Gründungspräsidenten (osnivački predsjednici) Njemačkog univerziteta digitalnih nauka, sa gore navedenim portfeljem. Kako ste podijelili odgovornosti u pogledu institucionalnog dizajna (arhitektura istraživačkih centara), transfera znanja (Fondacija Njemačkog univerziteta digitalnih nauka i Njemački univerzitet digitalnih nauka Innovation GmbH) i spoljne reprezentacije, i kako su te odluke oblikovale DNK Njemačkog univerziteta digitalnih nauka?
– Osnivanje Njemačkog univerziteta digitalnih nauka vođeno je uvjerenjem da digitalna transformacija u visokom obrazovanju zahtijeva mnogo više od tehnološke modernizacije – ona traži duboko preosmišljavanje akademskih struktura, upravljanja i društvene odgovornosti. Zajedno s prof. dr Christophom Meinelom, proces osnivanja je spojio komplementarne ekspertize kako bi se stvorila institucija koja je istovremeno akademski rigorozna i strateški adaptivna.
Prof. Meinel je oblikovao tehnološku i istraživačku arhitekturu univerziteta, oslanjajući se na svoje veliko iskustvo u digitalnim infrastrukturama i sistemima učenja velikih razmjera. Njegov doprinos postavio je temelje interdisciplinarnim istraživačkim centrima iz sajber bezbjednosti, vještačke inteligencije, napredne digitalne stvarnosti i analitike učenja, koji definišu podacima vođeni i primijenjeni istraživački etos Njemačkog univerziteta digitalnih nauka.
Moj fokus bio je na definisanju strateških, komunikacijskih i društvenih dimenzija institucije – od međunarodne reprezentacije do razvoja brenda i artikulacije javne misije Njemačkog univerziteta digitalnih nauka. Osnivanjem fondacije Njemačkog univerziteta digitalnih nauka ukorijenili smo posvećenost univerziteta javnoj vrijednosti i globalnoj inkluziji, dok je Njemački univerzitet digitalnih nauka Innovation GmbH stvoren kao most između naučnog istraživanja i realne primjene, balansirajući otvorenu nauku s odgovornom komercijalizacijom.
Ova dvostruka struktura – spajanje akademske izvrsnosti s preduzetničkim i društvenim angažmanom – čini intelektualnu DNK Njemačkog univerziteta digitalnih nauka. Naša saradnja nije bazirana na podjeli rada, već na sintezi perspektiva, koje oličavaju središnju ideju univerziteta: da istinska digitalna transformacija nikada nije samo tehnološka, već inherentno intelektualna, kulturna i duboko humanistička.
•Koje su ključne ideje iz Vašeg naučnog rada – od ekonomike medija, upravljanja društvenim medijima, digitalnog suvereniteta do imerzivne/napredne digitalne stvarnosti – najdirektnije oblikovale osnivačke izbore Njemačkog univerziteta digitalnih nauka?
– Njemački univerzitet digitalnih nauka je proistekao iz dugotrajnog intelektualnog pravca u istraživanjima ekonomike medija, digitalne komunikacije i društvenih implikacija tehnološke transformacije. Fundamentalno pitanje koje podupire ova istraživanja glasi: kako digitalne tehnologije mogu stvarati održivu ekonomsku, kulturnu i demokratsku vrijednost bez kompromitovanja ljudske autonomije ili javnog povjerenja? Utemeljenje Njemačkog univerziteta digitalnih nauka predstavlja direktan institucionalni odgovor na ovu vodeću ideju.
Iz perspektive ekonomike medija, digitalna transformacija razumije se ne samo kao tehnološki napredak već kao strukturna reorganizacija stvaranja vrijednosti. U tom kontekstu, obrazovanje se javlja kao ključni katalizator inovacija i akumulacije intelektualnog kapitala. Shodno tome, Njemački univerzitet digitalnih nauka integriše akademsku produkciju znanja s preduzetničkim razmišljanjem, operacionalizovanim kroz entitete kao što je Njemački univerzitet digitalnih nauka Innovation GmbH, koji prevode istraživačke ishode u opipljivu društvenu i ekonomsku vrijednost.
Polazeći od uvida upravljanja društvenim medijima, univerzitet oličava model participativnog i umreženog učenja — transparentnog, dijaloškog i koekreativnog. Obrazovni programi institucije, koje odlikuju modularna struktura, interaktivne učionice i sistemi povratnih informacija, odražavaju paradigmu visokog obrazovanja kao otvorenog komunikacijskog ekosistema, a ne jednosmjernog procesa isporuke sadržaja.
Digitalni suverenitet, definisan kao etička i institucionalna autonomija djelovanja u svijetu podataka, predstavlja noseći stub univerziteta. Ovaj princip oslanja se na digitalnu infrastrukturu, upravljanje podacima i pedagoški dizajn Njemačkog univerziteta digitalnih nauka, obezbjeđujući da tehnologija služi ljudskom razvoju, a ne obrnuto.
Istraživanja imerzivnih i naprednih digitalnih stvarnosti doprinijela su razvoju vizije Njemačkog univerziteta digitalnih nauka o iskustvenom, simulacionom učenju kao novom epistemološkom obliku. U tom kontekstu, tehnološki napredak i humanističko promišljanje se presijecaju, dovodeći do širenja percepcije i razumijevanja.
Osnivanje Njemačkog univerziteta digitalnih nauka označava ostvarenje naučne i etičke vizije — stvaranje univerziteta koji digitalnu transformaciju ne samo proučava, već je i oličava. Ova institucija teži da u koherentnom, ka budućnosti usmjerenom akademskom okviru premosti jaz između teorije i prakse, ekonomije i etike, tehnologije i humanosti.
•Uz školarinu od 7.500 eura godišnje za master biznis administracije/MBA i 900 eura po mikro diplomi, u okviru neprofitnog modela i stipendijske strategije za globalne polaznike (uključujući Globalni jug), kako je osmišljen vaš model finansijske podrške (grantovi naspram modela dijeljenja prihoda naspram radno studijskih programa)? Koliki broj studenata planirate da upišete izvan Njemačke do 2029, bez kompromitovanja akademske selektivnosti?
– Njemački univerzitet digitalnih nauka razvio je finansijski model koji usklađuje akademsku izvrsnost, institucionalnu održivost i globalnu dostupnost. Kao neprofitni digitalni univerzitet, Njemački univerzitet digitalnih nauka rukovodi se uvjerenjem da obrazovanje mora ostati i javno dobro i pokretač inovacija – ekonomski održivo, a društveno inkluzivno. Struktura školarina od 7.500 eura godišnje za master i MBA programe i 900 eura po mikro diplomi odražava transparentnu posvećenost kvalitetu i pravičnosti u međunarodnom visokom obrazovanju.
Shvatajući da pristupačnost sama po sebi ne garantuje pravičnost, Njemački univerzitet digitalnih nauka sprovodi sveobuhvatnu strategiju finansijske podrške koja kombinuje stipendije, grantove zasnovane na postignuću i modele studiranja povezane s prihodima. Ovim putem Fondacija Njemačkog univerziteta digitalnih nauka podržava naročito talentovane studente sa Globalnog juga i iz nedovoljno zastupljenih regiona, promovišući obrazovanje kao multiplikator društvenog napretka. Inovativni instrumenti, poput ugovora o dijeljenju prihoda i radno studijskih mogućnosti, dodatno integrišu finansijsku podršku u obrazovno iskustvo, direktno povezujući učenje s praktičnom primjenom i zapošljivošću.
Do 2029. Njemački univerzitet digitalnih nauka teži istinski međunarodnom studentskom tijelu, s oko 60 procenata polaznika izvan Njemačke, uz očuvanje rigorozne akademske selektivnosti i transparentnog obezbjeđenja kvaliteta. Ova globalna orijentacija pozicionira univerzitet kao evropski hab za digitalno obrazovanje i primijenjeno istraživanje, a ne tek kao onlajn pružaoca obrazovanja.
U konačnici, finansijska i upisna filozofija Njemačkog univerziteta digitalnih nauka utelovljuje njegovu širu misiju: da ujedini pristup i ambiciju, inkluziju i integritet, društvenu odgovornost i rigoroznu akademsku strogoću. Time univerzitet potvrđuje da digitalno obrazovanje ne smije samo da informiše, već i da transformiše – osnažujući pojedince i društva u nastajućem globalnom digitalnom poretku.
•Programi iz primijenjene vještačke inteligencije, sajber bezbjednosti, napredne digitalne realnosti i digitalnog liderstva moraju se brzo razvijati. Kojim ćete ritmom i učestalošću upravljanja (npr. kvartalne revizije silabusa, spoljašnji industrijski savjetodavni odbori, okviri kompetencija) održavati kurikulume aktuelnim? Koji formalni mehanizam ukidanja će povući ili zamijeniti sadržaj koji više ne odražava najnapredniju praksu?
– Na Njemačkom univerzitetu digitalnih nauka inovacija kurikuluma ne smatra se epizodnom reformom, već ključnom komponentom akademskog upravljanja. U disciplinama koje prolaze kroz ubrzanu transformaciju — kao što su primijenjena vještačka inteligencija, sajber bezbjednost, napredna digitalna realnost i digitalno liderstvo – misija univerziteta da sjedini akademsku izvrsnost i digitalnu zaposlivost zahtijeva sistem koji je i adaptivan i empirijski potvđen.
Kako bi se to postiglo, Njemački univerzitet digitalnih nauka je uspostavio dinamički okvir upravljanja zasnovan na kvartalnom ritmu preispitivanja. U tom okviru direktori programa, interdisciplinarni nastavni timovi, Centar za analitiku učenja i digitalno obrazovanje, kao i spoljašnji industrijski partneri, zajednički vrednuju kurikulume. Ove revizije vode se empirijskim podacima o studentskim ishodima, tehnološkim trendovima i tržišnim kretanjima. Oslanjanjem na ove izvore podataka obezbeđuje se da programi ostanu istovremeno aktuelni i pojmovno rigorozni. Svaki program dodatno podržava Spoljašnji savjetodavni odbor za industriju i istraživanje, koji integriše stručnu praksu s akademskim nadzorom.
Nadalje, formalni Protokol o obnovi i ukidanju kurikuluma obezbeđuje institucionalnu agilnost. Sadržaj koji više ne odražava granice nauke, tehnologije ili etike sistematski se revidira, restrukturira ili povlači, pod nadzorom Akademskog senata i Odbora za inovacije kurikuluma.
Njemački univerzitet digitalnih nauka održava inovativnu akademsku arhitekturu putem dinamične interakcije agilnosti i odgovornosti. Ovu neprekidnu evoluciju arhitekture pokreće živa razmjena između akademske zajednice, industrije i društva. Takav pristup svjedoči o dvostrukoj posvećenosti: i naučnoj disciplini, i filozofskom stavu trajnog očuvanja relevantnosti u digitalnom dobu, uz istovremeno poštovanje trajnih načela rigorozne akademske strogosti i intelektualnog integriteta.
(Autor je profesor na University Canada West u Vankuveru)
