Čestično zagađenje, poznatije kao PM čestice, je materija koja se sastoji od čvrstih i tečnih čestica u vazduhu. Ove čestice mogu biti prašina, zemlja, čađ, dim i kapljice tečnosti. Neke od ovih čestica su dovoljno velike da se mogu vidjeti golim okom – recimo, često možete vidjeti dim u vazduhu – a neke su sasvim male i nevidljive u vazduhu. PM 2.5 čestice su znatno štetnije od PM 10 čestica jer im njihova veličina omogućava da lakše uđu u naše organizme i oštete pluća.
Veće PM čestice pretežno potiču iz zemlje, dok se manje stvaraju sagorijevanjem fosilnih goriva, tj. gasolina i dizela u vozilima i uglja u elektanama.
Postoje dvije vrste PM čestica - PM 10 i PM 2.5. PM 10 su čestice prečnika 10 mikrometara ili manje, dok su PM 2.5 čestice, ili sitne čestice, prečnika 2.5 mikrometara ili manje.
Američki centar za kontrolu i prevenciju bolesti (CDC) piše da, kada je koncentracija PM čestica povećana, treba preduzeti mjere kojima ćemo smanjiti količinu spoljašnjeg vazduha koju udišete.
-Provodite više vremena u zatvorenim prostorima, gdje je količina PM čestica u vazduhu obično manja. Ako ste napolju, izbjegavajte prolazak pored puteva, jer je pored njih koncentracija PM čestica znatno veća zbog automobila, kamiona i drugih vozila na putu- piše u smjernicama.
Kako PM čestice mogu uticati na vaše zdravlje?
PM 2.5 čestice su dovoljno male da dosegnu duboke djelove respiratornog trakta i uđu u vaša pluća. Izloženost sitnim česticama može da prouzrokuje kratkoročne zdravstvene probleme, kao što su iritacija očiju, nosa, grla i pluća, kašljenje, kijanje, curenje nosa i kratak dah.
-Izloženost sitnim česticama takođe može uticati na rad pluća i pogoršati zdravstvena stanja kao što su astma i bolesti srca. Osobe sa problemima sa srcem i disanjem, djeca i stariji mogu biti naročito osjetljivi na PM 2.5 čestice-navodi se na sajtu njujorškog Odjeljenja za zdravlje.
Odakle potiču PM 2.5 čestice?
Spoljašni izvori PM 2.5 čestica su izduvni gasovi iz automobila, kamiona i autobusa, kao i sagorijevanje drva, ulja i uglja.
Sitnije i štetnije čestice se takođe stvaraju iz reakcija gasova ili kapljica koje proizvode elektrane u atmosferi.
PM čestice se sastoje od čvrstih čestica i tečnih kapljica u vazduhu.
Bilo koja vrsta sagorijevanja ili pravljenja prasine se može nazvati izvorom PM čestica, na primjer:
-Emisije iz vozila i dima iz industrijskih elektrana
-Sagorijevanje drva
-Vrtlozi prašine koji se stvaraju kad duva vjetar
Prema podacima sa sajta Agencije za zaštitu životne sredine, koncentracija štetnih PM čestica u tri crnogorska grada danas je iznad dozvoljenog nivoa.
Podaci sa sajta Agencije za zaštitu životne sredine od 13 sati pokazuju da je najveća koncentracija PM čestica bila u Pljevljima 193 PM10 µg/m3, slijedi Nikšić sa 97 PM 10 µg/m3, potom Bijelo Polje 81,4 PM10 µg/m3.
Sve vrijednosti iznad 50 µg/m3 prema podacima Agencije smatraju se visokom koncentracijom, dok su koncentracije od 100 do 180 µg/m3 veoma visoke.
Stanovnicima gradova sa najzagađenijim vazduhom savjetuje se da izbjegavaju aktivnosti na otvorenom, a pogotovo treba da budu oprezne ranjive grupe građana, kao što su stare osobe, hronični bolesnici, djeca i trudnice, saopštila je savjetnica za kvalitet vazduha u Agenciji za zaštitu životne sredine Gordana Đukanović. Zagađenost vazduha, prema najavama, biće i narednih dana.
