Direktorica direktorata za opšte srednje, stručno i cjeloživotno obrazovanje Marija Lalatović kazala je za "Dan" da su analizom upisne politike došli do podatka da se nedovoljan broj učenika upisuje na programe iz obalsti građevine, mašinstva, elektrotehnike i da na tržištu rada fale i kuvari, konobari i elektroinstalateri.

Ona je istakla da je za unapređenje upisne politike neophodno jačati mehanizme karijernog vođenja i savjetovanja u osnovnim školama. Ona najavljuje da će i ove godine upis biti organizovan onlajn.

Ističe da je potrebno i kontinuirano stručno usavršavanje nastavnika za primjenu novih tehnologija u nastavi, uz opremanje škola i pripremu udzbenika.

– Može se kazati da se sada učenici ne opredjeljuju za upis u određenu srednju školu na osnovu svojih afiniteta i sklonosti. Na opredjeljenje učenika utiču roditelji, drugovi iz škole, blizina škole... Interesovanje učenika za programe u trogodišnjem trajanju povećalo se nakon uvođenja dualnog oblika obrazovanja u programe u trogodišnjem trajanju u školskoj 2017/2018. godini, mada postoji potreba i mogućnost da se u ovaj oblik obrazovanja uključi veći broj učenika. U školskoj 2021/2022. godini po programima srednjih škola obrazuje se oko 25.000 učenika. Od toga, 33 odsto se obrazuje po programima gimnazije, oko 50 odsto po programima u četvorogodišnjem trajanju, a oko 17 odsto po programima u trogodišnjem trajanju. Najveći broj učenika obrazuje se po programima iz oblasti turizma i ugostiteljstva – oko 21 odsto. Posebno je kod učenika popularan program turistički tehničar. Od programa u trogodišnjem trajanju učenici pokazuju najviše interesovanja za program kuvar. Po programima iz oblasti ekonomije obrazuje se 19 odsto učenika, a po programima iz oblasti zdravstva 17 odsto učenika. U oblasti elektrotehnike je 13 odsto učenika, mašinstva šest odsto, građevine četiri odsto, a poljoprivrede tri odsto učenika. Podaci pokazuju da se nedovoljan broj učenika upisuje u programe iz oblasti građevine, poljoprivrede, mašinstva i elektrotehnike iako je najveći broj zanimanja iz ovih oblasti prepoznat kao deficitaran. Tržištu nedostaju instalateri u elektrotehnici, mašinstvu i građevini, a fale i kuvari i konobari, dok su smjerovi ekonomski, turistički i pravni tehničar veoma interesantni učenicima. Međutim, ti programi ne nude značajniju mogućnost zaposlenja, tržište ih ne traži i opredjeljenje ovih učenika je da prvenstveno nastavljaju obrazovanje na visokoškolskim ustanovama – objašnjava Lalatović.

Ona podsjeća da se konkurs za upis učenika u prvi razred srednje škole priprema na osnovu predloga škola, analize broja učenika u opštinama i broja upisnih mjesta, analiza upisa prethodnih godina i preporuka iz izvještaja i analiza Zavoda za zapošljavanje Crne Gore.

– U njima se mogu naći smjernice gdje, na osnovu odnosa ponude i tražnje, povećati ili smanjiti broj upisnih mjesta, a gdje upis zadržati na postojećem nivou. Na osnovu svih raspoloživih podataka i analiza, pripremljen je predlog plana upisa učenika u prvi razred srednje škole za školsku 2022/2023. godinu. Analize su pokazale da postoji tendencija smanjenja broja učenika koji završavaju osnovnu školu u pojedinim opštinama (Cetinje, Kolašin, Mojkovac, Pljevlja, Šavnik). U pojedinim opštinama broj svršenih osnovaca se povećao (Bar, Bijelo Polje, Budva, Nikšić, Podgorica, Tivat). U ostalim opštinama broj osnovaca završnog razreda je na približno istom nivou. Analize su, takođe, pokazale da u opštinama gdje postoji više srednjih škola nedostaje koordinacija i usaglašavanje predloga broja upisnih mjesta imajući u vidu, prije svega, broj učenika koji završavaju osnovnu školu. Na primjer, u Beranama, prema podacima dobijenim na početku školske godine, osnovnu školu završava 341 učenik, a srednje škole na teritoriji te opštine predložile su 574 upisna mjesta – rekla je Lalatović.