Jevrem Grujić je primijetio važnu razliku između oca i sina – vladara i savladara. Dok se Mihailo trudio da se pokaže velikodušnim, Miloš je zahtijevao vjernost i podanstvo. Stari knez je bio tvrdica, a mlađi, budući knez je bio široke ruke. Simpatije naroda je privukao kada se 1859. godine odrekao dijela civil-liste od 20.000 talira godišnje u korist države. Ilija Garašanin je pisao da samo knez Mihailo može da odgovori narodnim željama i potrebama, i to bolje i sigurnije "od sviju dotadašnjih srpskih knezova". Narod je polagao veliku nadu u kneza Mihaila i svijet ga je držao "za Mesiju Srbije".
Oko 14 časova 27. septembra, pročitan je proglas upravitelja varoši Beograda, Nikole Hristića, kojim je žiteljima prestonice objavljeno da je na presto stupio knez Mihailo Obrenović III, a potom je ista vijest proslijeđena po čitavoj Srbiji. Sat vremena kasnije, knez je primio zakletvu vjernosti od strane vojske i adresu odanosti od Savjeta. Već oko 16 časova, Osman–paša, beogradski muhafiz i svi strani konzuli pristigli su kod kneza, izjavljujući mu saučešće zbog smrti oca, ali istovremeno i čestitke povodom stupanja na presto. Ovim posjetama, knez je i formalno dobio potvrdu da se nijedna strana država neće protiviti njegovom dolasku na presto. Knez je "proklamacijom obilježio zakon kao najvišu volju i dao obećanja da će se ispraviti nepravde koje su počinile vlade njegovog oca‘‘, a kako su savremenici navodili mnogi u Srbiji su ‘‘svu nadu polagali na mladog i inteligentnog Mihaila."
Stupanje na presto proslavljeno je svečano u beogradskoj varoši 30. septembra. U crkvama su održane prigodne službe, a onoj u Sabornoj crkvi, koju je služio mitropolit, prisustvovao je i knez Mihailo sa ministrima, savjetnicima, konzulima stranih država i mnogobrojnim građanstvom. Varoš je uveče bila cijela osvijetljena, a oko 8 sati, knez je, praćen ađutantima i oficiriskim korom, projahao beogradskim ulicama. Knez je naredio i da se svim vojnicima u Beogradu, Kragujevcu i Požarevcu priredi svečana gozba, a u tu svrhu je poslao i 250 dukata turskom garnizonu u beogradskoj tvrđavi. Istovremeno je srpskoj sirotinji u Beogradu podijelio 200, turskoj 100 i jevrejskoj 50 dukata. Narednih dana knez je obišao najvažnije državne ustanove u prestonici, upravu varoši, vojnu bolnicu, kasarne u Topčideru i na Paliluli. Knez Mihailo se odmah nakon stupanja na presto susreo sa važnim državnim pitanjima, i na unutrašnjem i na spoljnopolitičkom planu. Osnovu kneževog programa na polju unutrašnje politike činila su pitanja pomirenja partijskih razmirica, promjene Ustava iz 1838. godine i iseljenja Turaka. Knez je bio svjestan da se tek nakon njihovog rešavanja može stvoriti politička klima u zemlji koja bi vodila glavnom spoljnopolitičkom cilju – sporazumijevanju balkanskih država i naroda i oslobodilačkom ratu protiv Osmanskog carstva. Unutrašnju politiku Srbije, knez je vidio isključivo kao politiku pomirenja "koja zahteva da se ličnim neprijateljima oprosti, da se prošlost, mnogima neprijatna, zaleči, zaboravi." Knez je tražio jedinstvo, "tražila se sreda, oko koje se bi se mogla prikupiti i zagrliti sva, ma kako dotle pocepana bila, čeda majke Srbije." U skladu sa tim, knez je dozvolio povratak svim karađorđevcima koji su protjerani ili su napustili zemlju za vrijeme vladavine njegovog oca. Knez je naredio i sastavljanje preciznih spiskova svih činovnika koji su otpušteni iz službe odlukom kneza Miloša. Trebalo je tačno regulisati njihov položaj, ili ih vratiti u službu ili penzionisati. Kako je za rešavanje ovog pitanja trebalo dosta novca, a državna kasa nije imala dovoljno gotovine, knez je iz ličnih sredstava odvojio 50.000 dukata u tu svrhu, u vidu pozajmice bez kamate. Dalji koraci odnosili su se na pitanje pomirenja stranaka.
PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ
(KRAJ)
