Tim povodom reagovalo je više predstavnika savezne UDB-e. Prije svega, Ivan Jeričević je konstatovao da su ibeovci proizvod pritiska istoka i založio se za aktivniji pristup, obrazloživši ga riječima: "Koliko je bivših četnika i domobrana prešlo u NOV? Zašto ne bi i bivših ibeovaca? To što su kompromitovani – pa svi su oni dolje ‘špijunirali‘ jedan drugoga. Nama je u KPD-u i Dapčević pisao izjave za razna lica, a i po izlasku je ponešto rekao, pa je opet pobjegao i bio cijenjen među neprijateljima. S druge strane, sa njim su pobjegle tri sobne starješine koje na taj položaj u onim uslovima nijesu došle bez vidnih dokaza, a vi znate kakvi su to dolje bili `dokazi`. Napomenuo bih da mnogi od onih koje smo strpali na Grgur međusobno ne govore. Zašto? Jer su ranije ‘špijunirali‘ i prebijali jedan drugog. Ja znam ibeovce koji su na izdržavanju kazne kao neprijatelji bili vrlo uporni i drski, a po izlasku pristali su na saradnju. I dobrih agenata sa ‘Mermera‘ koji su prestali da rade čim se u se dočepali slobode." [...]
Nadzor nad ibeovcima je nastavljen, pa je primijećeno da je zaoštravanje odnosa između SSSR-a i Kine kod njih prouzrokovalo ispoljavanje prokineskih stavova. Iako je ponavljana tvrdnja da su mjere upućivanja u Posebnu ustanovu Grgur paralizovale aktivnost najotvorenijih pristalica Informbiroa i da su mnogi od njih izgubili autoritet i čak "moralno i nervno propali", tokom 1964. bilo je evidentirano da je sa tih pozicija javno istupalo 2.160 lica, od kojih je njih 320 imalo prokineske i proalbanske stavove. Na njihovu dalju aktivnost i nadzor nad njima i dalje su veliki uticaj imala unutrašnja i spoljnopolitička zbivanja. Tako je poslije Brionskog plenuma i smjene Aleksandra Rankovića 1966. primijećen porast nacionalizma kod ibeovaca, da bi zatim njihova aktivnost bila pojačana tokom 1968, u vrijeme studentskih nemira i sovjetske intervencije u Čehoslovačkoj. Novi uspon njihove aktivnosti započeo je 1972, tokom obračuna sa Maspokom i liberalima, kao i Titovog približavanja Brežnjevu. Vrhunac je predstavljala 1974. godina kada je, nakon pokušaja osnivanja Nove KPJ na kongresu u Baru, došlo do novog talasa hapšenja i progona, a naredne godine i do otmice i dovođenja u zemlju Vlada Dapčevića i Milete Perovića. Tokom 1974. konstatovana je neprijateljska djelatnost oko 2.000 ibeovaca, od kojih se 192 nalazilo pod posebnim nazdorom. U periodu od 1974. do kraja 1976. bilo je, zavisno od izvještaja, osuđeno 79 ili 80 osoba po ovom osnovu. Novi talas pojačanog nadzora uslijedio je nakon sovjetske agresije na Avganistan i u vrijeme bolesti i smrti Josipa Broza Tita 1980. godine.
Činjenica da su tokom više decenija bili nadzirani i proganjani dovela je, pored preživljenih patnji i stradanja, do straha među ibeovcima da će u trenucima spoljnopolitičkih napetosti i nestabilnih prilika biti donijeta odluka o njihovoj likvidaciji. Taj strah su pothranjivali i predstavnici službi bezbjednosti tokom neformalnih razgovora kada su naglašavali stalnu političku opasnost koju predstavljaju kažnjenici zbog Informbiroa. Jedan dio kažnjenika gajio je uvjerenje da su vlasti planirale njihovu likvidaciju tokom sovjetske agresije na Čehoslovačku i u vrijeme smrti Josipa Broza Tita. Zbog toga im je život na slobodi bio ispunjen stalnim strahom i nesigurnošću sve do samog kraja jugoslovenske države.
PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ
(KRAJ)
Komentari (0)
Ostavite svoj komentar