Jugoslovenski emigranti bili su rasuti duž cijele države. Prema nekim podacima iz 1960, čak 7,7 odsto stanovnika Ognjene zemlje bilo je rođeno u Jugoslaviji. Slično je bilo u susjednim provincijama: Santa Kruzu 5,3 odsto i u nešto sjevernijoj Čubutu 4,5 odsto. Kada se sve to uporedi sa zvaničnim podacima, nesaglasnost postaje još veća. Prema navodima argentinskog popisa iz 1947. godine, sa prostora Jugoslavije u tu zemlju se uselila 46.391 osoba, od kojih je njih 14.870 u određenom momentu i napustilo. Dakle, prema ovim podacima, u Argentini je boravilo 31.512 osoba porijeklom iz Jugoslavije.

Do sredine pedesetih godina 20. vijeka, broj jugoslovenskih iseljenika u Argentini porastao je i procjenjivan je između 150.000 i 180.000 ljudi. Značajnu većinu činili su Hrvati i Slovenci, dok se broj onih označenih kao Crnogorci kretao između osam i deset hiljada, a samo su njih 500 službenici poslanstva FNRJ u prestonici Argentine označili kao Srbe, i to većinom porijeklom iz Vojvodine. Glavni jugoslovenski iseljenički centri bili su: Buenos Ajres sa okolinom (oko 50.000), provincija Santa Fe (25.000), Rosario (12.000), San Nikolas (12.000), Patagonija (12.000), Kordoba (10.000), La Plata (oko 10.000), Entre Rios (do 10.000), Čako (oko 8.000), Hunin (8.000), Mendoza (7.000), Sinko Saltos i Salto Arhentino (do 7.000), Kampanja (do 6.000), La Negra (6.000) i Komodoro Rivadavija (4.000 – 5.000). Razlika između zvaničnih podataka argentinskih vlasti i jugoslovenskih procjena dolazila je prije svega od toga što su Argentinci polazili da je svako rođen na njihovoj teritoriji njihov državljanin (Ius soli). Naravno, bilo je i onih koji su rođeni na teritoriji Austrougarske a koji su se preselili prije 1918. pa stoga nijesu upisani kao Jugosloveni. Ovo različito shvatanje državljanstva dobrog dijela iseljenika jugoslovenskog porijekla u Argentini biće jedan od glavnih izvora razmimoilaženja između predstavnika dvije države i tokom narednih godina.

Dr Bojan Simić

Foto: Privatna arhiva

Izmjenom Ustava 1949. svaki stranac je poslije dvije godine boravka u Argentini mogao da podnese molbu za državljanstvo. Ukoliko ga nije tražio nakon pet godina boravka, automatski ga je dobijao u slučaju da izričito nije zahtijevao da zadrži svoje ranije državljanstvo. Radilo se svakako o mjeri čiji je cilj bio nacionalizovanje velikog broj pristiglih stranaca. U suštini, po pitanju jugoslovenske emigracije u Argentini jasna su dva suprotna procesa. S jedne strane, argentinske vlasti su radile na njenom uključivanju u društvo i na prihvatanju zajedničkog identiteta na štetu onoga sa kojim su emigranti došli u zemlju, dok je, s druge strane, Poslanstvo FNRJ radilo na tome da se očuva nacionalna svijest pristiglih iseljenika, a i da se što je moguće više njih i repatrira. Naravno, obje strane su posebno obraćale pažnju na one najkorisnije za privredu njihove zemlje.

Kada se govori o razlozima Argentine da primi toliki broj emigranata u tako kratkom vremenu, bivši predsjednik jugoslovenske vlade, i sam emigrant, Milan Stojadinović je naveo želju Perona da popuni ogromne nenaseljene prostore. Što se tiče priliva ustaša, ukazao je na živu aktivnost Katoličke crkve u tom pravcu. Prema podacima poslanstva FNRJ u Buenos Ajresu, samo do prve polovine 1948. u Argentinu je ušlo oko 5.000 ustaša i drugih pripadnika formacija koje su se u ratu borile protiv partizana. Hrvatski izvori o prilivu hrvatskih emigranata u prvim poslijeratnim godinama ne slažu se, pa se njihove procjene protežu od 5.000 do 20.000 ljudi. Josip Broz je na jednom sastanku sa jugoslovenskim diplomatama, vođenom u septembru 1953. godine, izjavio da ima oko trinaest hiljada ustaša u Argentini, većinom u Buenos Ajresu, koje "izdržava Vatikan i Amerika". Useljavanje emigranata iz Jugoslavije znatno je otežano početkom 1949. kada su argentinske vlasti suspendovale davanje viza za sve zemlje koje su se, prema njihovom mišljenju, nalazile iza "gvozdene zavjese".

PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ

(NASTAVIĆE SE)