Stevan Petrović Knićanin (1807–1855) bio je najiskreniji prijatelj knežev i poštovalac dinastije bez ikakvih rezervi. S. Jovanović ga je nazvao "đeneralisimusom ustavobraniteljskoga režima‘". Sjedio je najviše u Kragujevcu, sjedištu vojne uprave, i "pod njime je stajala ne samo vojska, nego i politička policija. Povjerljivi politički izvještaji o mutnjama i rovljenjima Obrenovićevaca dolazili su njemu - i on je poslije izdavao naredbe načelnicima šta će činiti. Cijelom radnjom za odbranu dinastije Karađorđevića upravljao je Knićanin. Mogao je zatvoriti, isprebijati topuzom, - ako treba, i ubiti, svakoga sumnjivog čovjeka; podrumi njegovoga kragujevačkog konaka bili su tamnica i mučilište političkih krivaca". Poticao je iz Gruže, a nazvan je po rodnom selu, Kniću. Službu je počeo kao "momak" u okruženju kneza Miloša, u Kragujevcu. Naočit i nagizdan u bogatom narodnom odijelu, nalazio se u kneževoj pratnji na putu u Carigrad, 1835. godine. Iako je brzo, kao veoma mlad činovnik, napredovao pod Obrenovićima (načelnik Jaseničkog sreza, okružni načelnik u Smederevu), 1840. godine potpuno se stavio na stranu ustavobranitelja i zalagao za dovođenje na presto Karađorđevića. Kada se to i obistinilo, dvije godine kasnije, postao je državni savjetnik i jedan od najbližih, najpouzdanijih i najsposobnijih činovnika kneza Aleksandra. Unaprijeđen je, kneževim ukazom, septembra 1843. godine, u čin potpukovnika. Služio je, pored ostalog, knezu i kao protivteža Vučiću, koji je imao veliku popularnost u narodu, a knez se vrlo brzo počeo otvoreno politički udaljavati od čovjeka koji ga je, takoreći, sam doveo na presto Srbije. Knićanin je bio takva politička gromada od koje je morao zazirati i sam Vučić. Knez se uz njega osjećao bezbjedno na prestolu. U pokretu Srba u Vojvodini i ratu sa Mađarima (1848/1849), kao jedan od glavnokomandujućih nad dobrovoljcima iz Kneževine, istakao se velikim junaštvom, naročito u bitkama kod Bele Crkve, Tomaševca, Titela, Vilova, Pančeva i Mošorina. Njegova popularnost među Srbima sa obje strane Dunava i Save izrasla je do neviđenih razmjera. Redovno je o svemu izvještavao kneza, a jednom mu je na poklon poslao čitavo jato fazana da ih knez gaji kod Topčiderskog konaka. Knićanin je iz rata izašao kao veliki heroj, a za pokazana znanja u komandovanju divio mu se i školovani oficir Franja Zah.

Za junaštvo je dobio mnoga priznanja i ordenje: od austrijskog cara Franje Josifa, ruskog cara Nikolaja I Romanova, patrijarha Rajačića i crnogorskog vladike Petra II Petrovića Njegoša. Poslije rata putovao je u Zagreb, kod bana Jelačića, a potom, zajedno s njim, u Beč, gdje je primljen na dvoru Franje Josifa i gdje mu je i dodijeljen orden Marije Terezije III reda. U Srbiji mu je dodijeljen čin vojvode, koji je do tada imao samo Vučić. Poslije tri-četiri godine obolio je od srca. Poslije dužeg bezuspješnog liječenja u banji Mehadiji, u Vlaškoj, umro je u svojoj kući u Beogradu. Njegova sahrana, kod palilulske crkve, upamćena je po najvećoj pogrobnoj povorci do tada viđenoj u Beogradu.

Imao je kuću blizu Dvora, na jednom od tadašnjih glavnih šetališta u Beogradu, na uglu današnjih ulica Kralja Milana i Kneza Miloša, odmah ispod današnje kafane "London".

Njegova sačuvana prepiska s knezom Aleksandrom pokazuje veliko uzajamno povjerenje, moralnu podršku i prijateljstvo od prvih dana Karađorđevićeve vladavine. Kasnije je davao sebi za pravo da sve češće opominje kneza za greške koje je ovaj činio najprije iz nesmotrenosti, vladarskog ali i običnog ljudskog neiskustva u odnosu prema lukavim činovnicima. Poslije Petronijevićeve (1852) i Knićaninove smrti (1855), dvojice stubova režima, knez je ostao u nemilosti Garašanina, trećeg stuba režima, koji je, za razliku od prve dvojice, pokazalo se, imao potpuno neiskren, licemjeran odnos prema knezu i njegovom zadržavanju na prestolu. Knićaninovom smrću, kneževom padu s prestola bila su širom otvorena vrata.

Lazar Arsenijević Batalaka (1793/1795-1869) takođe pripada redu starijih ustovobranitelja, savremenik je Prvog srpskog ustanka i čovjek koji je u emigraciji proveo dovoljno vremena u Karađorđevoj blizini da je postao njegov biograf i istoriograf Ustanka. Kao izraziti rusofil, bio je oštar protivnik austrofilske politike kneza Aleksandra. Kao karađorđevićevac, idol mu je bio Karađorđe, a u njegov sina, kneza Aleksandra, vremenom se potpuno razočarao.

PRIREDIO:

MILADIN VELjKOVIĆ

(NASTAVIĆE SE)