Jovan Ristić nije bio oduševljen ni profesorima. Smatrao je da nauka kao takva ni kod njih ne uživa dovoljnu zaštitu. Jedina svijetla tačka, po njemu, bio je profesor Fridrih Štal. Taj, po Ristiću, pravi "puritanac" jedini nastoji da vrati autoritet nauke. Uopšteno, Ristić je zaključio da dalje usavršavanje i novu životnu energiju nauke mora potražiti na drugom mjestu. Bio je to još jedan idejni sudar sa kojim se susrio mladi Ristić na svojim studijama. Prirodne nauke su nakon revolucionarnih događaja u Evropi postepeno bivale sve zastupljenije na univerzitetima. One su sa jedne strane favorizovane i svjesno, jer se smatralo da je revolucija dobrim dijelom bila prouzrokovana i lošim materijalnim stanjem stanovništva. Shodno tome, političke i intelektualne elite su u daljem razvoju industrije ili zemljoradnje, postepenim uvođenjem fizike, hemije ili fiziologije na univerzitete nastojale da dođu do rješenja za lošu ekonomsku situaciju. Isti proces je zadesio i Hajdelberg, ali se očigledno Ristić sa njim prvo susrio u Berlinu.
U toku tri semestra provedenih u Berlinu, Ristić je bio prijavljen na šesnaest predavanja. Priča o Humboltovom univerzitetu kao Atini novog doba može se tumačiti i time da je veliki broj univerzitetskih predmeta imao za temu antičku istoriju i filozofiju. Ristić je bio prijavljen na pet takvih predavanja: Istorija i spomenici stare Atine, Egipatska istorija, Egipatske starine, Rimske starine, a slušao je i Aristotelovu metafiziku. Iz sačuvanih izvora djeluje da se Ristić najviše zanimao Starim vijekom. Vjerovatno iz tog razloga potiču njegovi pozitivni utisci o Eduardu Retu, Fridrihu Kertumu i Karlu Lepsiusu. Zna se da je čitao Homera, Herodota i Strabona, a posebno je bio oduševljen Polibijem koga je u jednoj bilješci nazvao "veličanstvenim uzorom".
Filozofski fakultet u Berlinu nudio je i mnogo širu i raznovrsniju ponudu predavanja za nekog ko je kao Ristić otišao da izuči filozofske i istorijske nauke.[…] Poređenjem Ristićevog svjedočanstva sa svjedočanstvima ostalih tadašnjih pitomaca u Berlinu, Milovana Jankovića, Stojana Veljkovića i Petra Protića Sokoljanina, upadljivo je da je Ristić u istom ili sličnom periodu bio prijavljen na više kurseva nego oni. Janković je za četiri semestra odslušao 14 kurseva, Veljković za tri odslušao 13 različitih predavanja, dok je Protić za dva semestra bio prijavljen tek na šest. Ovo je još jedan podatak koji ukazuje na Ristićevu marljivost. Isto pokazuje i njegovo svjedočanstvo iz Berlina. Ristić kao strani student nije bio u obavezi da polaže ispite na kraju semestra, ali su profesori u svjedočanstvu upisivali opisne ocjene o utisku koji je Ristić ostavio na predavanjima. U svjedočanstvu su nalaze kvalifikacije poput – "veoma marljiv", "veoma marljiv u prisustvovanju", "veoma posvećen slušanju", "izuzetno marljiv", "sa posebnim učešćem".
Kada je već riječ o profesorima, Ristić je osjećao duboko poštovanje prema Fridrihu Štalu, najviše jer je jedini branio Hegelovu filozofiju. Iz njegove prepiske sa Retom uočava se da je i o egiptologu Karlu Lepsiusu, kod koga je slušao dva predmeta, imao lijepo mišljenje. Sa Eduardom Benekeom je često razgovarao o Retovom djelu. Jovan Ristić je kod izuzetno popularnog profesora i poznatog liberalnog mislioca Karla Ludviga Mišlea bio prijavljen na samo jednom predmetu – Aristotelova metafizika. Ristić je izuzetno poštovao Mišlea, a njegov nastup na predavanjima označio je kao "samo Božanstvo, riječi Božanske". Takođe, posjećivao je i predavanja kod osnivača Katedre za slavistiku Vojćeha Adalberta Cibuljskog, Poljaka po nacionalnosti, koji je zbog svojih panslavističkih ideja bio u velikoj mjeri popularan među srpskim studentima.
PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ
(NASTAVIĆE SE)
