Vijesti o napadu iz tvrđave stigle su u Carigrad istog dana predveče. Ristić je odmah svim poslanicima velikih sila na Bosforu poslao notu u kojoj je osudio postupak beogradskog paše. Ali–paši je na razgovoru u jutro 18. juna istakao da ako je Ašir–paša mislio da će rušeći Beograd srušiti Srbiju, onda se prevario – "Srbija nije u Beogradu". Ali-paša je najprije odmah naredio Ašir-paši da obustavi neprijateljstva, objavivši da je smijenjen sa mjesta beogradskog muhafiza i da je za novog imenovan Rešid-paša. Međutim, pošto je saznala da u Beogradu nije pričinjena veća materijalna šteta, Porta je počela da poriče da je uopšte izvršeno bombardovanje. Turski predstavnici su izjavljivali da su preduzeli zakonite mjere odbrane poslije srpskih napada, te da je tvrđavska posada samo odgovorila na topovske udare iz grada. Išlo se tako daleko da je demantovana i smjena beogradskog muhafiza, iako je zvanično objavljena.
Na insistiranje ruskog i francuskog ambasadora, Porta je morala da se povuče i donese odluke: da se Ašir–paša smijeni, Ahmed Vefik–efendija uputi kao izvanredni komesar u Beograd da izvidi stvari, a Ali–beg da bude Portin komesar za iseljenje Turaka van gradova. I Velika Britanija se saglasila sa ovim mjerama, želeći da sačuva mir, iako su vrlo brzo, engleski ambasador Bulver i austrijski Prokeš istakli stav da je srpska vojska prva krenula u napad, te da je paša samo branio tvrđavu. Ubrzo se pokazalo da Beč i London nisu spremni na takav način rješavanja problema, jer ni po koju cijenu nisu htjeli da se srpsko–turski sukob riješi na štetu Carigrada.
Rusija i Francuska su istakle mišljenje da potpisnici Pariskog mira moraju nepristrasno ispitati događaje. Petrograd je u potpunosti stao iza zahtjeva kneza Mihaila: da se Turci isele iz Srbije, da se sruši šanac oko beogradske tvrđave i da se iz tvrđava ukloni turska vojska. Gorčakov je predstavnicima velikih sila izjavio da Rusija ni sada, kao ni ranije, neće pristati "da se prava Srbije za dlaku umanje." Istovremeno je Lobanovu–Rostovskom pisao da podrži sve zahtjeve srpskog kapućehaje kod Porte. Ponovo je istakao da je predlog Beča i Londona, da austrijska vojska privremeno uđe u Beograd, neprihvatljiv za Rusiju i da se u tom cilju apeluje na Bulvera u Carigradu o mogućim posljedicama takve odluke. Iz Petrograda su Beču i Londonu jasno stavili do znanja da njihovo zatezanje po pitanju ustupaka Srbiji može dovesti do ozbiljnih komplikacija po Portu. Stavove Rusije podržala je i Francuska. Zajednički stav ove dvije velike sile bio je da se ispitaju uzroci nedavnih događaja u Beogradu, uz učešće svih konzula. U Petrogradu su vjerovali da jedino na taj način Porta neće moći da negira odgovornost u bombardovanju srpske prestonice. Rusi su bili spremni da podrže srpski zahtjev da turski garnizoni napuste tvrđave, na prvom mjestu beogradsku, ali je ostalo da se o tome usaglase stavovi sa francuskom vladom. U tom cilju Gorčakov je 2. jula pisao P. D. Kiseljevu, ruskom ambasadoru u Parizu o potrebi da se francuskoj vladi iznese stav Rusije po pitanju ustupanja tvrđava Srbima. Posebno je istaknuto protivljenje Velike Britanije ustupanju Beograda. Po mišljenju ruskog ministra za London je turski gubitak Beograda značio gubitak posljednjeg uporišta i formalnog štita na Balkanu.
Situacija u srpskoj prestonici bila je i dalje vrlo napeta. U izvještajima francuskog konzula isticalo se da "jedinstven prizor predstavlja to što stanovništvo u miru i tišini hladnokrvno napušta svoja ognjišta, dok duž jadno sačinjenih barikada, na vrat na nos podignutih, drugo seosko stanovništvo, ne manje mirno i tiho ali naoružano, izvršava svoje vojne dužnosti s revnošću prekaljenih vojnika i s lakoćom u rukovanju oružjem." Knez Mihailo je bio posebno uznemiren, isticao je da je zemlja na ivici pravog rata, ogorčen riječima predstavnika Porte "da će Osmansko carstvo morati da sprovede akciju kojom bi uspostavilo kontrolu u svojim provincijama."[…]
PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ
(KRAJ)
