Bez obzira na to što je već nastupao kao suvereni vladar nove Jugoslavije i što je u visokom stepenu bio siguran u svoje političke pozicije u budućnosti, Tito je od kraja decembra do okončanja konferencije na Jalti doživio niz manjih, neočekivanih neprijatnosti kojima se nije nadao i koje su ga činile nervoznim. U decembru je u Grčkoj počela britanska kampanja, ili "prva runda" građanskog rata, pa je Tito morao da u djelo sprovede "britanskih 50 odsto" koje je Staljin garantovao Čerčilu: iako je Tito pomagao DAG-u, jugoslovenske luke sjeverno od Dalmacije je ustupio Britaniji, koja je odatle organizovala vojnu kampanju protiv komunista u Grčkoj. Znajući da je i sam proizveo vlast iz vojske i plašeći se da bi njegovi uspjesi mogli biti okrnjeni, Tito je negodovao zbog britanskog vojnog (mornaričkog) prisustva u Jugoslaviji, tražeći od Čerčila da se obaveže da se Britanija ni na koji način neće miješati u unutrašnje poslove Jugoslavije u zaleđini odobrenih im baza i da će ih napustiti po okončanju kampanje.
Na Jalti je Čerčil i zvanično pred Staljina postavio zahtjev da AVNOJ bude proširen predstavnicima iz skupštine sazvane 1938. godine. Šta je to praktično značilo na terenu u Jugoslaviji? Pošto je zahtjev Saveznika u krajnjem ishodu bio formulisan tako da su u AVNOJ mogli biti uključeni samo "nekompromitovani" članovi skupštine iz 1938. godine, to je podrazumijevalo isključivanje predstavnika radikalne, nekadašnje Pašićeve partije iz AVNOJ-a. Time je najveća srpska partija koja je zastupala srpske interese, za koju su većinski glasali Šumadinci, konačno bila isključena iz politike nove Jugoslavije. Poređenja radi, budući vlastodršci, komunisti, u užoj Srbiji su 1941. godine imali 2.200 članova okupljenih u 14 okružnih komiteta, što je činilo 20–25% ukupnog broja komunista u Jugoslaviji te godine.
Rezultati izbora za skupštinu 1938. godine: od 3.039.041 glasača (što je činilo 74,48 odsto ukupnog broja birača) za Stojadinovića je glasalo 1.643.783 glasača (54,09 odsto), za Ljotića 30.734 glasača (1,01 odsto), za Mačeka 1.364.524 glasača (44,90 odsto). To su bile dominantne političke opcije. Kada se iz takvog stanja isključe ljotićevci i radikali, najširi stratum iz kojeg se moglo crpsti članstvo za AVNOJ se svodio na "nekompromitovane" članove HSS-a i neke, u političkom smislu, nebitne partije iz ostalih djelova zemlje, koje su činile ujedinjenu opoziciju. Beograd je glasao skoro 77 odsto za Stojadinovića, Moravska banovina skoro 76 odsto za Stojadinovića, Zetska banovina (Crna Gora) 65%, dok Vardarska banovina 75% posto. To znači da okvirno oko 70 odsto srpskog stanovništva nije dobilo mogućnost da poslije rata delegira svoje predstavnike u novu vlast. Na primjer, kada se objedine Stojadinovićeve i Ljotićeve snage u Beogradu, vidi se da 78 odsto glasača nije moglo da delegira predstavnike u novu vlast. Birani su iz preostalih 22 odsto i to kao dopuna AVNOJ-u.[...]
Proces implementacije sovjetsko-britanskog sporazuma u Jugoslaviji bio je završen 7. marta kada su obije vlade, Šubašićeva i Titova, podnijele ostavke kako bi formirale jedinstvenu vladu DFJ.
Proces transfera vlasti sa predratnog na poslijeratni sistem, sa kraljevskog na komunistički/socijalistički sistem, kao i transfer vlasti koji se odigrao na relaciji Moskva–Beograd (jer je Jugoslavija bila prepuštena Sovjetima u tom periodu), inauguracijom nove vlade 7. marta 1945. godine bio je završen. Postavljene su osnove nove vlasti, novog sistema u Jugoslaviji. Najvažnija ministarstva – ministarstva sile i pravosuđa – zaposjeli su komunisti zahvaljujući pregovorima Tito–Šubašić, koji su predstavljali mehanizam tog transfera.
PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ
(NASTAVIĆE SE)
Коментари (0)
Оставите свој коментар