Dolaskom Nikolae Čaušeskoga na vlast 1965. godine otpočeo je period rumunskog zlatnog doba, koji je trajao do 1971. godine. U tih šest godina komunizam u Rumuniji dostigao je svoj zenit. Taj prvi period Čaušeskuove vladavine ostavio je dubok trag u rumunskoj komunističkoj eri zbog izvjesne demokratizacije i jačanja samostalnosti poduprte ekonomskim rastom. Poslije 1971. dolazi do postepenog opadanja u Rumuniji. Snažan rez se osjetio 1975. kada se javila velika nestašica hrane, a istovremeno pojačao pritisak vlasti. Od tog trenutka pa sve do pada Čaušeskua stanje u Rumuniji i životni standard su se sve više pogoršavali.
Događaj kojim je počela tzv. Čaušeskuova era bio je 9. kongres Rumunske komunističke partije održan od 19. do 24. jula 1965. Na kongresu Čaušesku je izabran za generalnog sekretara (funkcija koja do tada nije postojala). Ova pozicija omogućila mu je da sprovede ideju o velikoj reorganizaciji partije i države, čiji je skriven cilj bio jačanje njegove lične pozicije. Kako bi početak novog perioda bio što vidljiviji Čaušesku je predložio, a kongres usvojio predlog o promjeni imena partije i renumeraciji kongresa. Tako je Rumunska radnička partija prekrštena u Komunističku partiju Rumunije, a četvrti kongres je postao deveti. Novi broj kongresa izražavao je namjeru da se stvori kontinuitet partijske aktivnosti i uspostavi što dublja i jača veza sa istorijom. Prvi krupni koraci najavljene reorganizacije na državnom i partijskom nivou sprovedeni su ubrzo nakon kongresa. Promijenjeno je ime države u Socijalistička Republika Rumunija, a 21. avgusta donijet je i nov ustav koji je trebalo da bude oslonac za sve planirane reforme. Još u govoru na 9. kongresu, Nikolae Čaušesku je nagovijestio da će slijediti liniju modernizacije i demokratizacije koju je započeo George Georgiju Dež.
Dolaskom Čaušeskua na vlast Rumunija je sve jasnije počela da se distancira od Sovjetskog Saveza pokušavajući da vodi nezavisnu spoljnu politiku, što je naročito postalo vidljivo 60-ih godina. Držala se neutralnosti u ideološkim diskusijama između komunističkih partija (Kine i SSSR, Jugoslavije i SSSR itd.), a istovremeno je težila da se poveže sa Zapadom, naročito sa Francuskom i SAD. Često je pokazivala određen nivo samostalnosti u okviru Savjeta za uzajamnu ekonomsku pomoć čiji je član bila od 1949. godine i u okviru Varšavskog ugovora. Ilustracija toga su neučestvovanje i osuda intervencije u Čehoslovačkoj, obnavljanje diplomatskih odnosa sa Saveznom Republikom Njemačkom i održavanje odnosa sa Izraelom.
Ličnost Čaušeskua neposredno je vezana za borbu Rumunije za ravnopravne odnose socijalističkih zemalja i nezavisniju politiku u odnosu na SSSR. Ambicije da se u kratkom roku ostvari modernija i nezavisnija Rumunija ponekad su se sukobljavale sa stvarnim mogućnostima zemlje. Za razliku od spoljne, po pitanju unutrašnje politike Čaušesku se nije mnogo odaljio od sovjetskog modela. Industrijalizacija u Rumuniji zasnivala se na sovjetskoj politici prisilnog i centralističkog planskog razvoja teške industrije. Rumunski lider je poput Josipa Broza težio da spoljnu politiku vremenom sve čvršće drži u svojim rukama, ali kao Tito i Čaušesku je bio rad da prihvati savjete iskusnijih saradnika i diplomata, bar u prvim godinama vladavine. Među njima naročito se isticao Jon George Maurer, koji je svojim iskustvom i ugledom imao znatan uticaj na Čaušeskua i formulisanje kursa u spoljnoj politici.
Komunistički režim koji se u Rumuniji održao više od 40 godina imao je specifične crte. Neke od tih crta su komunizam sa nacionalnom obojenošću, izražen staljinizam za vrijeme Georgiju Deža, zatim blaga liberalizacija u prvom periodu Čaušeskuove vladavine, drugačija spoljna politika od SSSR, spoljnopolitička orijentacija na Narodnu Republiku Kinu i posebna uloga u strukturi bloka, ali i drugačija perspektiva socijalističke izgradnje.
PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ
(NASTAVIĆE SE)
