Kao što smo u prethodnom nastavku feljtona rekli, tokom zasijedanja poslaničkog kluba Samostalne radikalne stranke na Krfu s jeseni 1916. pokazalo se koliko je partijsko jedinstvo slabo. Otvoren sukob je izbio između Ljube Davidovića i Milorada Draškovića s jedne strane, a Jaše Prodanovića i Velisava Vulovića s druge. Iako načelnog karaktera, u njemu je bilo i nekih ličnih netrpeljivosti i obnavljanja starih rasprava. Prilikom razgovora o čuvanju ustavnosti, produženju skupštinskog mandata, međunarodnim odnosima, stanju vojske, izbjeglica i omladine, situaciji u okupiranoj Srbiji, pokazalo se opet neslaganje između Jaše Prodanovića i Milorada Draškovića. Jaša Prodanović je tražio da se Narodnoj skupštini daju ukazom ustavne i zakonske forme najduže do isticanja poslaničkih mandata 8. septembra 1916. Predložio je, takođe, da se sprovede princip koalicije u skupštinskom predsjedništvu, inače sačinjenom od samih radikala. Njegove predloge podržali su Velisav Vulović, Mihailo Radivojević, Dragoljub Joksimović, Iva Pavićević, Milan Marković, David Simić, Blagoje Ilić i Milovan Lazarević. Međutim, Milorad Drašković je smatrao da pitanje o produženju mandata narodnim poslanicima nije trebalo pokretati, s obzirom na to da je Narodna skupština postojala "po sili okolnosti". Pitanje produženja skupštinskih mandata je ostalo neriješeno u klubu samostalaca, ali je Jaša Prodanović na sjednici Narodne skupštine dao izjavu u duhu svojih pogleda, što je potom bilo tumačeno kao mišljenje samostalskog kluba i izazvalo je zabunu. Zbog toga su Ljuba Davidović i Milorad Drašković tražili da on i Velisav Vulović budu isključeni iz partije.
Milorad Drašković je zahtjev svoj i Ljube Davidovića obrazlagao činjenicom da je Jaša Prodanović izjavom u Skupštini neposredno diskreditovao njih dvojicu, da je svojim postupcima istjerao iz stranke Ljubomira Živkovića i Ljubu Stojanovića, i da je naposlijetku nastavio i u izgnanstvu da goni partijske šefove. Jaša Prodanović je, braneći se od optužbi, takođe produžavao stare sporove. Smatrao je da su Ljuba Davidović i Milorad Drašković u politiku unosili lične simpatije, te da je Milorad Drašković još bio odgovoran za zloupotrebe u poslovanju partije ("bankokratija"). U žučnoj raspravi koja je nastala stranci je zaprijetio rascjep, ali je prevagom pomirljivijih među zavađenima "stvar zaglađena, ali nije bila sasvim svršena". Neizbježan razdor samo je bio odgođen. Pišući sredinom 1917. o samostalskim prvacima, Milan Grol, samostalac na zadatku u Ženevi pri Srpskom novinarskom birou, opažao je da najbolje među njima, poput Jaše Prodanovića, događaji nijesu dodirivali. Zanimajući se skupštinskim poslovnicima, nijesu vidjeli da su mnogo krupnije stvari bile na dnevnom redu srpske politike, te da događaji u Evropi nijesu najavljivali ništa dobro. Za Milana Grola sam Jaša Prodanović bio je "načelan i ispravan, ali naivan, slabog kriterijuma o ljudima i uzan u idejama", a najgore od svega, bio je "sav zauzet čisto partijskom borbom, bez šireg horizonta u današnjoj situaciji opštoj, i našoj nacionalnoj".
Odranije poznati republikanci među samostalskim političarima i naučnicima nijesu prihvatili zaključak Krfske deklaracije u pogledu oblika državnog uređenja, kao ni dio studenata republikanaca. Solunski proces protiv oficira pripadnika tajne organizacije ''Crna ruka'' i izraženo nedemokratsko ponašanje regenta Aleksandra Karađorđevića bili su neki od ključnih momenata u javnom istupanju i zalaganju srpskih republikanaca za ideju republikanizma i uspostavljanja republikanskog federativnog oblika buduće države jugoslovenskih naroda.
PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ
(NASTAVIĆE SE)
