PIŠE: Prof. mr Zora Jestrović
Mile Kordić je u svom romanu „Raskol“ opisao krvavu dramu u pivskom selu Šljivovica, koju je nekadašnji komitski vojvoda Spasoje Tašov Tadić (učesnik oba Balkanska i Prvog svjetskog rata) izveo u martu 1942. godine. U samoodbrani od patrole petnaestak partizanskih vojnika, koje je prethodno roditeljski upozorio da će stradati ako krenu na njega, on ubija četvoricu, a dvojicu ranjava.
Posljedice krvavog čina Spasoja Tadića‚ životima su platili Tadići, sinovac mu Tadija, Radoje, Blažo i Rade i Jovica Jovović, a Obren Vukosavljević je strijeljan samo zato što se otvoreno pobunio protiv nepravednog progona Tadije Tadića i ostalih.
Presudnu riječ u prijekom sudu grupi oko Tadije Tadića vodio je M. Đilas uz podršku Save Kovačevića i Radoja Dakića (kasnije proglašenih za narodne heroje).
Svoje učešće i presudnu ulogu u ovom zločinu, Đilas, međutim, nikad nije priznao. Simonović inače ističe da je ovaj događaj u novijim interpretacijama „novoistoričara“ dobio lažno svjetlo, jer je Đilasu pripisana i brutalnost kakvu, uprkos evdentnim zločinima i tvrđenju da je revolucija najnemilosrdnija prema revolucionarima, ipak nije počinio.
Posebna tematska cjelina „Stričevi i sinovci“ počinje pričom kako je Miloš Jelić, student prava i predratni komunista, odbio partijski zadatak da ubije strica Milutina Jelića, dobrovoljca oba Balkanska i Prvog svjetskog rata, vijećnika Podgoričke skupštine, pobornika ujedinjenja Crne Gore i Srbije, direktora podgoričke gimnazije.
Sličnu sudbinu je doživio i njegov rođak Vuksan Bakić kome je za egzekutora određen, takođe sinovac, Radun Žujo Bakić – isto predratni komunista. Odbio je naredbu, bacio petokraku i stao pod četnički barjak.
Tema o sinovcima koji odbijaju da, po naredbi partije i njenih čelnika, ubiju svoje stričeve, iako ih za neizvršenje čeka smrt, prisutna je i u djelu Mihaila Lalića i Dušana Đurovića. Simonović, kao primjer, opširno citira odlomak na tu temu iz Đurovićevog romana „Tuga binjektaša“ i istovremeno govori o Đurovićevom „gordom posrtanju“ tokom cijelog života, jer je bio odan samo istini.
Drugi dio knjige je u znaku detaljnog opisa stradanja drobnjačkog bratstva Jaukovića čije je bratoubilaštvo, i raskol koji je počeo odmah po kapitulaciji Jugoslavije, podstakao poraz partizana u Pljevaljskoj bici 1. decembra 1941. godine. Priča o bratoubilaštvu Jaukovića je jedna od najtragičnijih u Drugom svjetskom ratu – 22 muške glave i njihova rodica, čovjek-žena, Mirjana Delić, na jednoj, i 14 na drugoj strani, sve iz Pridvorice koja je uoči rata, u tek nešto malo više od dvadeset domova imala više od 40 akademski obrazovanih mladih ljudi.
U toj bratoubilačkoj tragediji svakako je najtragičnija priča o Mijatu Jaukoviću i svim posljedicama koje je njegovo strijeljanje proizvelo, što je Simonović do detalja istražio i razjasnio.
Legenda o mostu na Đurđevića Tari i njegovom rušitelju predstavlja spoj literature i dokumentarnosti, a u vezi je sa Jaukovićima. To je jedinstvena istinita priča koja je prešla u legendu - priča o stradanju inžinjera Lazara Jaukovića, jednog od osmoro djece Dimitrija Jaukovića, koji je prije rata bio među prvim pismenim činovnicima u Šavniku. Četnici su Lazara zarobili, predali ga Italijanima i zajedno s njima ga, na Ilin dan 1942, strijeljali na mostu na Tari, na mjestu gdje ga je Jauković prekinuo eksplozivom, rušeći 44 metra mosta i pri tom ne oštetivši glavnu konstrukciju. Tako je zakratko bio ometen prelaz Italijana i četnika pema Durmitoru.
Istog dana, 2. avgusta 1942, na Mljetičku, tu gdje je u oktobru 1840. pogubljen zloglasni turski zulumćar Smail-aga Čengić, četnici su strijeljali Lazarevog bliskog rođaka Milića Jaukovića.
Sjutra: Nije krivo vrijeme nego ljudi
Коментари (0)
Оставите свој коментар