Informacije o pokušajima princa Đorđa da stupi u kontakt sa ravnogorskim pokretom uglavnom su oskudne. Otežavajuću činjenicu predstavlja nedostatak podataka o ulozi koju je imao u tom pogledu njegov advokat Vojislav Vujanac. Na poslijeratnom saslušanju, Draža Mihailović je na pitanje da li je tokom rata imao kontakte sa princom Đorđem odgovorio da su mu tokom 1942. godine, u vrijeme boravka u Crnoj Gori, dvije osobe koje su dolazile iz Beograda prenijele pozdrave i izraze simpatija od princa Đorđa. Prema podacima iz radio depeša ravnogorskog pokreta, Luka Špartalj, rukovodilac posebnog obavještajnog, finansijskog i diverzantskog ravnogorskog punkta u Beogradu, podređenog direktno Mihailoviću, javio je, krajem septembra 1942, da je princ Đorđe tri puta nudio moralnu i materijalnu pomoć predstavnicima pokreta, ali da je odbijen.

Sa druge strane, postoje naznake da princ Đorđe nije pokazivao značajnije simpatije prema ravnogorskom pokretu. U bilješkama Milorada Panića koje se čuvaju u njegovom legatu u Udruženju za kulturu, umjetnost i međunarodnu saradnju "Adligat", a koje je sačinio oktobra 1942. godine, prepričan je razgovor princa Đorđa sa jednim posjetiocem o osobi koju je Panić obilježio inicijalima Dr, što je, po svemu sudeći, označavalo Dražu Mihailovića. Prema Panićevim bilješkama, sagovornik princa Đorđa je tu ličnost smatrao nacionalnim junakom, dok je princ govorio da je Dr. zabio nož u leđa onima koji se zaista bore, i to "po savjetu onih otud", za koje je naglašavao da ih dobro poznaje. Ovdje je princ Đorđe gledao na ravnogorski pokret kao na predstavnika stare vlasti, koja je pokušavala da njega drži po strani od događaja i pod nadzorom. U tom smislu se osvrnuo i na preporuke posjetioca da se drži povučeno i čeka razvoj događaja, posebno s obzirom na njegovu dotadašnju sudbinu.Takve preporuke izazivale su nezadovoljstvo kod princa Đorđa, koji je naglašavao da se zalaže za otvoren i iskren nastup.

I emigrantskoj vladi Kraljevine Jugoslavije stizale su od 1941. godine u pojedinim izvještajima informacije o princu Đorđu. One su uglavnom sadržavale obavještenja da se on nalazi u Beogradu i da živi povučeno na Dedinju. U telegramu upućenom vladi iz poslanstva u Bernu 17. juna 1941, bilo je saopšteno da se princu Đorđu "zdravlje tako popravilo da mu više nije potrebno stalno liječenje", uz napomenu na kraju da on "navodno ima biti kralj Srbije". Još na početku okupacije do emigrantske vlade dopirale su neprovjerene i prilično nepouzdane informacije, među koje je spadala i vijest da je dr Milutin Ivković Milutinac obavijestio predsjednika Savjeta komesara da se u okolini dvora nalazi princ Đorđe. Prema svjedočenju princa Tomislava Karađorđevića, princ Đorđe je, tokom okupacije, slao pozdrave ostatku kraljevske porodice u Londonu, što je izazvalo oduševljenje kraljice Marije kao plemenit i blagodaran gest.

Dr Ljubinka Škodrić

-Foto: privatna arhiva

Preko poslanstva u Stokholmu, jugoslovenska emigrantska vlada dobila je tokom marta 1942. informacije o prilikama u zemlji, posebno u Beogradu. Tu je navedeno i da princ Đorđe živi povučeno u Beogradu i da stanuje samo u jednoj sobi svoje vile zbog nestašice ogreva. Isticano je da je veliki optimista u pogledu savezničke pobjede i da je protivnik Njemaca. Ove tvrdnje ponovljene su u još jednom izvještaju istog mjeseca, uz navođenje da je riječ o informacijama dobijenim od bivšeg diplomate Bogumila Vošnjaka, koji ga je navodno često obilazio.

Princ Đorđe je i među pojedinim članovima jugoslovenske vlade u emigraciji bio viđen kao simbol borbenosti i hrabrosti. O tome svjedoče i događaji iz decembra 1943. godine, kada je u emigrantskim krugovima razmatrana mogućnost povratka kralja Petra II u zemlju. Smatralo se da bi kralj time ojačao svoje pozicije u svijetu i uticao na angažman ravnogorskog pokreta i njegovo razdvajanje od kolaboracionističkih snaga, ali i na moguće slabljenje uticaja partizana. Iako je ovaj poduhvat karakterisan i kao lažni teatralni čin, prilikom njegovog razmatranja postavljalo se i pitanje koliko je kralj Petar II spreman na takav postupak. Političar Milan Gavrilović je pri tome u svom dnevniku zaključivao da bi to učinio "bez razmišljanja princ Đorđe, ali ovaj dečko, ne vjerujem".

PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ

(NASTAVIĆE SE)