Zbog ukrštenih interesa u Banatu, Njemačka je odlučila da lično upravlja Banatom. Po oslobođenju od okupatora nastao je nov period u kome je, osim duboko ukorijenjenih prijateljskih veza, značajnu ulogu dobio komunizam. Ova ideologija će sve do 1989. godine kreirati put i davati karakter bilateralnim odnosima.
Između dviju susjednih i prijateljskih zemalja, bivših saveznica između dva svjetska rata, članica Male Antante i Balkanskog pakta, ponovo su uspostavljeni diplomatski odnosi još za vrijeme Drugog svjetskog rata, 24. januara 1945. godine. Saradnja u prvim poslijeratnim godinama bila je dobra, a partijske veze su pomagale razvijanju odnosa i jačanju saradnje u svim sferama. Sovjetski Savez – koji je bio neka vrsta mentora jugoslovenskoj i rumunskoj partiji i nadgledao i "savjetovao" dve partije – imao je veliki uticaj i presudnu riječ. Značaj Moskve i njen uticaj će naročito doći do izražaja od trenutka kada se odnos između Josifa Visarionoviča Staljina i Josipa Broza Tita promijenio.
Do zaoštravanja odnosa između dvije države dolazi 1948. godine sukobom Jugoslavije sa Informbiroom. Rezolucija Informbiroa donijeta je upravo na zasijedanju u Bukureštu 28. juna 1948. godine. Od tada pa sve do 1953/1954. godine odnosi Jugoslavije i Rumunije bili su izrazito neprijateljski i na granici oružanog sukoba. Zbog svoje specifične pozicije rumunsko rukovodstvo se trudilo da svakom odlukom dokaže vjernost Staljinu, a po pitanju odnosa sa Jugoslavijom ponekad je i prednjačilo i bilo, po strogosti mjera, ispred sovjetskog rukovodstva. Tako je Rumunija od svih susjednih socijalističkih zemalja bila jedina koja je u potpunosti prekinula drumski, željeznički, riječni, pa i poštanski saobraćaj.
Neposredno poslije Staljinove smrti 5. marta 1953. godine sve susjedne države su prišle normalizaciji odnosa osim Rumunije. Bukurešt je pitanju pomirenja prilazio vrlo sporo. Svaki problem koji se nalazio na putu normalizacije odnosa razmatran je dugo i u naročito teškim uslovima. To je rezultovalo da Rumunija u 1954. godini ostane jedina zemlja Istočnog bloka koja nije razmijenila diplomatske predstavnike na najvišem nivou i otvorila granice, te uspostavila saobraćajne veze. Šta više, situacija na granici je i te godine bila izrazito nekarakteristična za mirnodopsko stanje jer je i dalje bilo čestih graničnih incidenata.
Sa pomirenjem Beograda i Moskve, koje je nastupilo nekoliko godina poslije Staljinove smrti, došlo je do postepene normalizacije odnosa između Jugoslavije i Rumunije. Razmjena ambasadora je izvršena krajem 1954. godine, a tokom 1955. uspostavljena je i obnovljena granica i otvoren je saobraćaj. Tokom 1955. godine bila su riješena i druga važna pitanja poput položaja jugoslovenske nacionalne manjine u Rumuniji, povratka iz Baragana, pitanja repatrijacije i obnove trgovinskih odnosa. Jasno je da je novi zamah u pravcu poboljšanja odnosa dala upravo posjeta Nikite Hruščova Jugoslaviji od 26. maja do 3. juna 1955. godine i potpisivanje Beogradske deklaracije. Veliki uticaj ove posjete rezultovao je da u narednoj godini ostane još samo jedan veliki i neriješen problem, a to je bilo pitanje pograničnih imanja i malograničnog prometa. Vremenom će bilateralni odnosi postajati sve bolji. Razlog tome bila je i rumunska državna politika usmjerena ka oslobađanju od uticaja Sovjetskog Saveza i njegovog uplitanja u sva spoljna i unutrašnja pitanja Rumunije. Težnja za vođenjem samostalne politike približavala ju je sve više svom zapadnom susjedu. Georgiju Dež i Nikolae Čaušesku su u Jugoslaviji vidjeli primjer da je moguće odvojiti se od Moskve i samostalno kreirati svoj "put u socijalizam".
PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ
(NASTAVIĆE SE)
