U Jugoslaviji je ocjenjivano da bi uzimanjem kratkoročnih kredita od zapadnih zemalja postali još više zavisni od Zapada, koji je bio svjestan da Jugoslavija ne može svoje teškoće prebroditi uz pomoć istočnoevropskih zemalja. To što je Citibank nudila kratkoročni kredit na samo 30 do 45 dana za SSIP je bilo dokaz da su Sjedinjene Države željele "da nas drže u poziciji koja bi im omogućila da utiču na našu ekonomsku politiku" i da je politički smisao tog predloga bio da se Jugoslaviji uskrate srednjoročni krediti koji bi joj pomogli da prebrodi teškoće. Savezni sekretarijat je zaključio da spoljna likvidnost "sve više poprima značajne političke dimenzije i da može imati nepoželjne posljedice po međunarodni položaj" zemlje. Ocijenjeno je i da je SAD davao samo deklarativnu podršku sindikovanom kreditu i da su postojale razlike unutar američkih političkih struktura, odnosno da je Stejt department izdvajao Jugoslaviju iz istočnoevropskih zemalja, a Bijela kuća nije.

Ambasador Budimir Lončar se nije složio sa onim dijelom analize SSIP-a koja je govorila o uzrocima nesupjeha akcije sindikovanja kredita. On je u dva navrata, u maju i u oktobru 1982, iznio viđenja koja su više akcentovala greške u jugoslovenskom pristupu. Smatrao je da su sporazum sa MMF-om u februaru 1982. i neki pozitivni rezultati u ekonomskoj politici popravili položaj Jugoslavije početkom godine, ali da je ona pogrešno procijenila stanje svoje likvidnosti i nije odmah iskoristila ponudu za kratkoročnim kreditom američkih banaka koje su već tada bile uvjerene da neke jugoslovenske banke neće moći da ispune svoje obaveze. Lončar je ukazao i na to da su brojni predstavnici američkih banaka koji su tada posjetili Jugoslaviju dobili u zemlji niz protivrječnih informacija: sa jedne strane je bilo tvrdnji da NBJ neće pristati na kratkoročno zaduživaanje, da će se izvršavati obaveze i bez kredita, a "neki visoki funkcioneri su iznosili tezu da zaduživanje nije neophodno", dok je, sa druge strane, Privredna banka Zagreb odlučno izjavljivala da neće moći da podmiri obaveze koje dospijevaju do juna.

Unutrašnji sukobi zbog spoljnog duga (8): Dugovala i Investiciona banka Titograd

Lončar je smatrao i da su kasnije uslovi za dobijanje kratkoročnog kredita od Citibank-e od 200 do 300 miliona dolara bili nepovoljniji, jer su se obistinile prognoze američkih banaka da je stanje likvidnosti lošije nego što su im jugoslovenski sagovornici predočavali, pa su počela kašnjenja Privredne banke, Investicione banke i Kosovske banke. Lončar je smatrao i da je jugoslovensko insistiranje na tome da se, kao pregovarači u ime Jugoslavije, umjesto Narodne banke pojavi pet banaka bez formalne garancije NBJ, takođe izazvalo negativne reakcije američkih banaka. Zato je smatrao da je neposredno poslije sporazuma sa MMF-om u februaru 1982. ispuštena prilika da se teškoće premoste kratkoročnim kreditom i izbjegnu kašnjenja u ispunjavanju obaveza nekoliko banaka, a omogući uvoz za izvozno orijentisanu privredu. To je za njega značilo da "u zemlji nismo adekvatno pratili situaciju na tržištu kapitala i prilagođavali nastup prema postojećim realnostima i našem kredibilitetu". Lončar nije akciju Citibank-e stavio u negativan kontekst želje SAD-a da izvrši pritisak na Jugoslaviju, već ju je posmatrao u okviru više puta ponovljenog stava administracije i vodećih američkih banaka da je "od strateškog i komercijalnog interesa" da zemlja ne dođe u situaciju da bude primorana na reprogram. Nešto drugačije nego SSIP vidio je i unutarameričke razlike: smatrao je da su Stejt department i Bijela kuća bili voljni da pomognu, a da se Sekretarijat za finansije suprotstavljao direktnoj podršci.

Učešće američkih banaka u obezbjeđivanju kratkoročnog kredita od 200 miliona dolara konačno je dogovoreno u Dubrovniku u junu 1982, na sastanku Jugoslovensko-američkog ekonomskog savjeta. To je bio tek prvi korak u novim teškim i dugotrajnim pregovorima.

PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ

(NASTAVIĆE SE)