Ante Pavelić se legitimisao više kao revolucionar, i donekle vojnik, a manje političar i ideolog u vremenu emigrantskog razvoja ustaške organizacije. Ante Moškov smatra da su Paveliću za uspostavljanje organizacijske forme ustaške organizacije poslužili uzori VMRO i iskustvo i uticaj Vanče Mihajlova i dodaje "jer je to odgovaralo njegovom mentalitetu".
Iako je ustaški pokret još tokom rata od komunističke partije i partizanskog pokreta označen kao "fašistički", ovakvu etiketu ne treba olako pridodati ustaškom pokretu, a pogotovo za period do 1941. godine. Srđa Trifković definiše to na sljedeći način: "Ustaški pokret je nastao 1930. godine ponajprije kao ultranacionalistička, revolucionarno-teroristička tajna organizacija posvećena odvajanju Hrvatske od Jugoslavije. Kako takva, ona pripada Balkanu, prije negoli ‘evropskoj‘ tradiciji‘." Ovaj istoričar dobro uočava da je za ustaše "propaganda bila dodatak za ideologiju", i zaključuje da se ustaški pokret može klasifikovati kao periferni dio evropskog fašizma tridesetih godina tek uslovno. On je podvrgnut svojevrsnoj fašizaciji nakon što je došao na vlast, što se dogodilo zahvaljujući spoljnim uticajima.
Slično je i sa samim nazivom organizacije ili pokreta. Tokom perioda 1930–1941, koriste se razni termini: pokret (Hrvatski ustaški pokret, Ustaški pokret, Ustaški oslobodilački pokret, Ustaško-domobranski pokret...) ili organizacija (Ustaša – hrvatska revolucionarna organizacija). Iako imenom često striktno nedefinisana ova organizacija je smatrana pokretom, a to je zaista i bila tek poslije uspostavljanja NDH. Reklo bi se da je samo ona struktura u emigraciji imala formu organizacije do 1941. Ipak, i pored činjenice da su ustaše uspostavile svoju vlast u Hrvatskoj, ni poslije 1941. nije striktno došlo do definicije tačnog naziva, pa je uobičajen bio i ostao naziv ustaški pokret.
Vojni karakter ustaške organizacije bio je istaknut i u "Propisu o ustaškoj odori, opremi i zastavi". Ovim propisom definisani su ustaška vojnička uniforma (odora), oprema i naoružanje. Da se ona primjenjivala, pokazuju i fotografije iz tog perioda gdje se vide ustaše na obuci u centrima u Italiji. Ovdje su prvi put bili definisani i ustaški činovi.
"Službovnik ustaške vojske" objavljen kako Mario Jareb smatra tek poslije 1. decembra 1932, pokazuje namjeru ustaškog vođstva da definiše vojnu jedinicu, koja je de facto postojala u okviru ustaške organizacije. Ona je označena kao djelatna hrvatska ustaška vojska, koja je bila "sastavni dio UHRO" (stav III), a regulisano je i komandovanje ustaškom vojskom.
Činovi predviđeni ovim dokumentom (tač. 3) bili su popisani od vrha na niže: ratovođa, nadvojskovođa, vojskovođa (najviši vojni oficiri), krilnik, pukovnik, četnik (viši oficiri), satnik, natporučnik, poručnik (niži oficiri), zastavnik, časnički namjesnik (oficirski pripravnici), vodnik (viši podoficir), dovodnik, rojnik i dorojnik (niži podoficir). Propisani su i činovi upravnog oficirskog i podoficirskog kadra.
Posebnom odredbom "o ustaškom časništvu" (br. 22, od 30. marta 1934) cjelokupan ustaški oficirski kor dijelio se u tri grupe i to na: časništvo "Ustaše, hrvatske revolucionarne organizacije"; upravne časnike i dočasnike hrvatske ustaške vojske; vojne časnike i dočasnike hrvatske ustaške vojske. U ovoj odredbi navodi se da je propisom o sprovođenju ustaške organizacije i ustaškim ustavom osnovano časništvo "Ustaše, hrvatske revolucionarne organizacije", koje postoji kao posebna kategorija. U ovoj kategoriji tada se pojavljuju i funkcije "poglavnih doglavnika", "poglavnih pobočnika i poklisara" i "ustaških povjerenika".
PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ
(NASTAVIĆE SE)
Коментари (0)
Оставите свој коментар