Dvadeset devetog septembra 1952. godine održana je prva sjednica Komisije CK KPJ za ispitivanje slučaja Blagoja Neškovića, čiji su članovi bili Milovan Đilas, Aleksandar Ranković, Spasenija Cana Babović i Dušan Petrović Šane. U pismu Politbiroa CK KPS Politbirou CK KPJ od 30. septembra 1952. godine analizira se ponašanje Blagoja Neškovića od primanja u članstvo KPJ do odnosa prema Informbirou i navode se sljedeće optužbe, na kojima je temeljena cijela istraga u vezi sa njegovim slučajem: 1) "Sve do dolaska u Španiju, 1937. godine, Blagoje Nešković nije bio član KPJ, pa prema tome nije tačna njegova izjava na V kongresu Partije o tome da je od 1926. do 1935. godine bio član SKOJ-a, a od tada član Partije. U stvari, on je samo do kraja 1928. godine bio član SKOJ-a na Beogradskom univerzitetu. S dolaskom monarhofašističke diktature, 6. januara 1929. godine, potpuno se povukao iz svakog partijskog i političkog rada, odao poluboemskom životu i prekinuo svaku vezu sa SKOJ-em, a samim tim i sa Partijom. 1937. godine otišao je kao ljekar u Španiju, a do tada nije pripadao nijednoj skojevskoj ili partijskoj ćeliji. U Španiji je radio u sanitetu."

Tvrdnja da se Blagoje Nešković od 1929. godine "pasivizirao" i da nije imao dodira sa partijskim radom nije bila tačna, kao što smo utvrdili prilikom istraživanja njegovih aktivnosti na fakultetu. Takođe je kontradiktorna konstatacija da prije odlaska u Španiju nije imao nikakve veze sa Partijom, tim prije što je preko partijskih kanala tamo i otišao, što ne bi bilo moguće da nije imao dodira sa Partijom.

2) "Jedna od najkrupnijih grešaka partijske organizacije u Srbiji jeste zadržavanje radnika, simpatizera i partijaca u velikim gradovima da ne idu u partizanske odrede. Ta se greška najviše njegovala u Beogradu, uprkos jasnih direktiva CK KPJ da radnike iz Beograda, kako članove Partije tako i simpatizere narodnooslobodilačke borbe koji su bili voljni da idu u borbu, treba slati u partizanske odrede i ne dozvoliti da padaju u ruke okupatora i kvislinške policije. Za tu krupnu grešku snosi odgovornost prije svega B. Nešković. On je, uprkos direktivi CK, svojim sektaštvom i konspirativnošću otežavao da se partijska organizacija Beograda šire povezuje s radnim masama, nije obezbjeđivao kanale za odlazak iz Beograda." Blagoje Nešković jeste značajnim dijelom bio odgovoran za kadrove u Beogradu, samim tim što je bio na poziciji sekretara PK; ipak, ne može se govoriti o njegovoj potpunoj neposlušnosti i sprovođenju neke "svoje posebne linije odvojene" od Partije. Ratni uslovi otežavali su komunikacijske veze između Beograda i Glavnog štaba i ostalih djelova zemlje. Činjenica je da je Blagoje Nešković Beograd smatrao najpogodnijim za održavanje veza, ali i da život u okupiranom Beogradu nije bio nimalo lak, kao ni obezbjeđivanje kanala za odlazak. Organizacija u Beogradu pretrpjela je brojne gubitke usljed mnogobrojnih provala, koje su se dešavale kao posljedica odavanja konspirativnih podataka od strane uhvaćenih ilegalaca i rada agenata tajnih službi.

       3) "B. Nešković se duboko ne slaže sa politikom naše Partije u nacionalnom pitanju i stalno se odnosi prema njoj i prikazuje je kao da je ona na štetu srpskog naroda. Svoj velikosrpski šovinizam on je ispoljio bezbroj puta, i to u najrazličitijoj formi, čak i na takvim, ne samo za komunistu, nego i za običnog građanina beznačajnim sitnicama, kao što su, na primjer, natpisi latinicom u Beogradu." Ovaj dio optužbe bio je najozbiljniji i otkrivao je suštinske razloge za smjenjivanje Blagoja Neškovića. Ispoljavanje nacionalnog sentimenta uzimano je kao teški grijeh, naročito ako su u pitanju optužbe za "velikosrpski šovinizam". Koliko je strah od njega bio ukorijenjen i koliko je bilo opasno pokazati težnju za ravnopravnošću govori i činjenica da se nije smjelo slobodno istaknuti pravo na davanje prednosti sopstvenom pismu i da su smatrane sitnicom stvari "kao što su, na primjer, natpisi latinicom u Beogradu". Ako se korišćenje pisma i jezika smatra temeljima na kojima se gradi nacionalni identitet jednog naroda, ne iznenađuje što se Blagoje Nešković bunio protiv upotrebe latiničnih naziva i nametanja latinice Srbima. Blagoje Nešković lično nikada nije zaboravio da je Srbin i nije bio u potpunosti saglasan sa nacionalnom politikom koju je vodila KPJ.

Priredio:

MILADIN VELjKOVIĆ

(Nastaviće se)