Jedno od delikatnih pitanja koje se nametnulo bilo je pitanje o odlasku Brigada iz Šumadije. Vrhovni štab je dobijao izveštaje od političkog komesara Glavnog štaba Mome Markovića o situaciji na terenu. Prva šumadijska brigada se svakodnevno suočavala sa borbenim dejstvima u ovom kraju, pa se postavilo pitanje da li treba da ostane u Šumadiji ili je treba uputiti na slobodnu teritoriju. Vrhovni štab je uputio poruku da treba uspostaviti vezu sa 2. i 5. divizijom, ali nije precizirao o kakvom tipu veze se radi. Među rukovodstvom su se javili oprečni stavovi o tome da li bi Prva brigada trebalo da pođe u susret jedinicama Druge i Pete divizije u Šumadiju, ili bi trebalo poslati samo manju jedinicu ka njima radi uspostavljanja veze. Ubrzo je stigla depeša od Vrhovnog štaba koja je glasila: "Mihailo i Alimpije treba odmah s glavnim snagama da krenu u susret Vuku."

Blagoje Nešković se nalazio sa Prvom južnomoravskom brigadom u Crnoj Travi, kada mu je upućena poruka da bi trebalo da krene ka Prvoj šumadijskoj brigadi. On je poslije rata autorima monografije o Prvoj šumadijskoj brigadi napisao da se PK KPJ nikada nije saglasio sa odlaskom Prve šumadijske brigade u Sandžak na "slobodnu teritoriju": "Naprotiv, sekretar PK KPJ za Srbiju protestvovao je protiv toga pred članom Vrhovnog štaba A. Rankovićem na Visu, ljeta 1944. u prisustvu komesara Glavnog štaba Srbije M. Markovića. VŠ je davao uputstva komesaru GŠ Srbije, koji je u to vrijeme bio sa I šumadijskom brigadom, da uspostavi kontakt sa II divizijom i da sa njom ostane u Srbiji, a ne da iz nje ode." Blagoje Nešković je smatrao da je greška što su Brigade napustile Srbiju i krenule u Sandžak.

Blagoje Nešković je u intervjuu datom istoričaru Venceslavu Glišiću rekao: "Moma me nije sačekao nego je samo ostavio poruku da, po odluci Vrhovnog štaba, krenem za njim. Iz Šumadije smo se probijali kroz zasjede udruženih neprijatelja, Njemaca, kvislinga i četnika, u zapadnoj Srbiji da bi se kod Zaovina prebacili preko Drine na planinu Deveta, gdje smo pretrpjeli znatne gubitke. Zamisao Vrhovnog štaba bila je da mi iz Srbije sa dvije Brigade stupimo u vezu sa Drugom i Petom divizijom i sa njima sačinimo zajednički plan za predstojeće vojne operacije prema Srbiji. Međutim, neprijatelj je bio isuviše jak, te su se operacije završile bezuspješno krajem 1943. godine u zapadnoj Srbiji. Mi smo se, kao rukovodstvo Partije u Srbiji, našli odsječeni od Srbije. Osim toga, Šumadijska brigada je pretrpjela velike gubitke u bici sa njemačkim jedinicama kod Prijepolja..." [...]

       Situacija je krajem 1943. godine u Srbiji bila dosta teška. U Beogradu je od rukovodstva boravio jedino Petar Stambolić, dok su Dragi Stamenković i Nedeljko Karaičić djelovali na jugu Srbije samoinicijativno, jer nijesu imali vezu sa Vrhovnim štabom. Funkcije PK KPJ je i dalje bila vezana za Blagoja Neškovića, a Glavnog štaba za Momu Markovića, ali oni van Srbije nijesu mogli bitno da utiču na događaje. Stigavši u istočnu Bosnu, Blagoje Nešković je još više bio ubijeđen da je odluka o izlasku iz Srbije bila pogrešna i želio je da se što prije vrati nazad. On je 18. decembra telegramom obavijestio CK KPJ preko veza Štaba trećeg korpusa, da su Brigade pretrpjele velike gubitke, šumadijska u Prijepolju, a južnomoravska u istočnoj Bosni, i da zajedno imaju sada oko 350 boraca i izrekao svoju želju da se vrati što prije za Srbiju. U narednom telegramu ponavlja tu svoju namjeru planirajući povratak zajedno sa Drugom divizijom ili čak i sam ukoliko ne postoje uslovi za prodor jedinica NOVJ. Krajem januara 1944. godine Blagoje Nešković je samoinicijativno krenuo sa Prvom južnomoravskom brigadom u pravcu Foče u želji da stigne do Srbije. Međutim, Vrhovni štab je bio o ovome obaviješten i suprotstavio se ovoj namjeri, jer je smatrao da Brigada još uvijek nije spremna da se vrati. Štab je februara 1944. godine poslao upozorenje Blagoju Neškoviću da je njegov povratak u Srbiju nepravilan prije sastanka sa Centralnim komitetom i prije nego što se Brigada snabdije naoružanjem i opremom. Vrhovni štab je ovo ponovio u depeši od 25. februara kojom mu naređuju da ne kreće sa divizijama za Srbiju prije nego što delegat Vrhovnog štaba Pavle Ilić ne dođe do njih, a takođe i član Sovjetske vojne misije Viktor Atanasovski Šterju.

PRIREDIO:

MILADIN VELjKOVIĆ

(NASTAVIĆE SE)